1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

Nasoslarning tavsifi.
Ish gildirakning aylanishlar chastotasi n uzgarmas bo‘lganda nasos ish 
unumdorligi Q ning napor N, nasosning uz quvvati Ne va 

n
bilan grafik usuldagi bog‘liqligi 
nasoslarning tavsifi deyiladi. Bunday grafik bog‘liqlar markazdan qochma nasoslarni tekshirish 
paytida olinadi.Bunda xaydash liniyasidagi zadvijkaning ochilishi xar xil olinadi. Bu vaktda 
nasos oladigan quvvat nasosning salt ishlashiga mos keladi. Bunday sharoitda FIK xam 

n 
= 0 
bo‘ladi, chunki nasos suyuqlikni uzatishga oid foydali ish bajarmaydi, salt ishlash quvvati esa 
nasosdagi barcha ishkalanishlar vujudga keladigan mexaniq isroflarni koplashga sarflanadi
 
23.
 
Bug‘latish. 
Bug‘latish, birlamchi bug‘, ikkilamchi bug‘, ekstra bug‘, bosim, markaziy sirkulyasiyalali, 
depressiya, bir korpusli, ko‘p korpusli, moddiy balans, issiqlik balans, tenglama. 
Uchuvchan bo‘lmagan moddalar eritmalarini uning tarkibidagi erituvchini qaynatish 
paytida chiqarib yuborish yo‘li bilan quyuqlashtirish jarayoni 

bug‘latish
deb yuritiladi. Agar 
bug‘lanish jarayoni qaynash xaroratidan past xaroratda suyuqlikning yuzasida ruy bersa, 
bug‘latish jarayonida esa bug‘ eritmaning xajmida ajralib chiqadi. 
Bug‘latish jarayonida isituvchi agent sifatida asosan suv bug‘i ishlatiladi, bunday bug‘ 

birlamchi bug‘
deb yuritiladi 
ikkilamchi bug‘
deb ataladi. Eritmani bug‘latish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdori 
devor orqali beriladi. Faqat ayrim xollarda eritmani quyultirish uchun kerak bo‘lgan issiqlik tutun 
gazlari yoki boshqa gazsimon issiqlik tashuvchi agentlarning suyuqlik bilan o‘zaro kontakti 
orqali beriladi. 
Atmosfera bosimidan yuqori bo‘lgan bosimda bug‘latishda xosil bo‘lgan ikkilamchi 
bug‘dan qaytadan bug‘latish jarayonidan xamda bug‘latish bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa 
maqsadlarda foydalanish mumkin. Boshqa maxsulotlar uchun ajratilgan ikkilamchi bug‘ ekstra-

---

bug‘ deyiladi. Yuqori bosim bilan bug‘latish jarayonida ekstra bug‘ini ajratib olib ishlatish 
vakuum yordamida bug‘latishga nisbatan issiqlikdan to‘laroq foydalanish imkonini beradi.