1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

xarakatining yo‘nalishiga ko‘ra. 4. Issiqlik berish usuliga ko‘ra
turlariga bo‘linadi. 
Konstruktiv tuzilishi ko‘ra:
– trubadan qilingan qurilmalar (qobik trubali, “truba ichida 
truba”, zmeyevikli va boshqalar; issiqlik almashinish yuzasi listli materialdan tayyorlangan 
qurilmalar (plastinali, spiralsimon va boshqalar); issiqlik almashinish yuzasini tayyorlashda 
nometall materiallar (grafit, plastmassa, shisha va xokazo) dan foydalanilgan qurilmadir; 
19.
 
Suyuqliklarni uzatish. 
Nasos, turlari, parametrlar, unumdorligi, napor, quvvat, FIK, so‘rish, xaydash, geometrik 
balandligi, tenglama. 
Rotorli nasoslar Plastinali rotorli nasoslar 
Vintli nasoslar Okimchali nasoslar Propellerli nasoslar
Ish unumdorligini zadvijkani ochish bilan ko‘paytirsak, nasosning napori kamayib, nasos 
oladigan quvvat ortib boradi va FIK maksimal qiymatga ega bo‘ladi. Bu xol shuni ko‘rsatadiki, 
aylanish gildiragining tezligi uzgarmas bo‘lganda, nasosning tavsifidan foydalanib 
energiyaning eng tejamli foydalanish rejimi topish mumkin. 
Proporsionallik konuni.
Gildirakning aylanishlar chastotasi uzgarganda nasosning ish 
unumdorligi, napori va nasos istexmol kiladigan quvvat uzgaradi. Gildirakning bir minutdagi 
maksimal aylanishlar chastotasi n
1
dan n
2 
kadar oshirilsa, nasosning ish unumdorligi Q
1
xam
Q
2
ish unumdorligiga nisbatan proporsional ravishda ortadi:
Q
2
n
2
---- = ---- 
Q
1
n
1
Suyuqlikning tegishli N1 va N2 naporlari aylanishlar chastotasining kvadratlari nisbatiga 
proporsionaldir: 
Suyuqlik ish gildiragi orkali okib o‘tishida dvigatelning mexaniq energiyasi suyuqlik okimi 
energiyasiga aylnadi. Markazdan qochma nasoslarning unumdorligini oshirish uchun ikki 
yoklama suradigan nasoslar xam ishladi. Nasosning ishlashini tekshirish uchun surish yo‘liga 
vakuummetr va xaydash trubasiga esa manometr urnatiladi. Nasosda suyuqlikning miqdorini
rostlash uchun xaydash trubasiga kran-ventilr yoki zadvijka urnatiladi. Gildiraklar soniga karab 
markazdan qochma nasoslar bir va ko‘p bosqichli bo‘ladi. Ko‘p bosqichli nasoslarda gildiraklar 
soni 5 tagacha bo‘ladi.