1§. Jamiyatni axborotlashtirish va kompyuterlashtirish muammolari

20§. Internet tizimi va respublikamiz kompyuter tarmoqlari

• 
  Internet to’g’risida umumiy ma’lumotlar
  
• 
  Elektron pochta, telekonferentsiya va videotekst xizmati
  
• 
  Internet kodlari
  
• 
  Respublikamiz kompyuter tarmoqlari
  

Tayanch iboralar:
Internet; FTF; Gopher; WWW; Elektron pochta; telekonferentsiya; videotekst; Internet kodlari; Davlatlarning internet kodlari; Internet fayllari kodlari; Respublikamiz kompyuter tarmoqlari; Rivojlanish tarixi; Respublikamizdagi internet provayderlari.
20.1. Internet to’g’risida umumiy ma’lumotlar
Haqiqatan ham sarhad bilmas bu tizim turli davlatlarga hamda turli ilmiy, iqtisodiy, siyosiy va boshqa tashkilot va korxonalarga qarashli bo’lgan mustaqil kompyuter tarmoqlarini birlashtiruvchi asosiy tizim bo’lib shakllandi.
Har bir kompyuter yoki lokal aloqa to’rlari Internet tizimiga maxsus xizmat ko’rsatuvchi kompaniyalar va tashkilotlar (provayderlar) orqali ulanishi mumkin. Masalan, AQSH da bunday xizmat bilan America Online (AOL) yoki Compuserve kompaniyalari shug’ullansa, SNG mamlakatlarida esa Eunet/Relcom, Demos, GlasNet va shunga o’xshash kompaniyalar bajaradi.
Internet tizimi o’z taassufidagi kompyuter to’rlari orqali foydalanuvchiga turli axborot xizmatlarni ko’rsatish mumkin.
Bunday xizmatlarning eng asosiylari quyidagilardir:
FTP (File Transfer Protocol - fayllarni uzatish protokoli) xizmati. Bu xizmat turi uzoq masofada joylashgan kompyuterlar bilan aloqa o’rnatish, undagi fayl va kataloglarni ko’zdan kechirish, ulardan nusxa olish, ularni xotiradan olib tashlash yoki yangilash kabi amallarni bajarish imkonini beradi;
Gopher (titkilash) xizmati, Bu xizmat turi foydalanuvchiga ko’p pog’onali menyular, ma’lumotnoma- lar yordamida kerakli arxivlarni izlash, tartibga solish, ulardagi zarur ma’lumotlarni ajratib olish kabi amallarni bajarish imkonini beradi;
WWW (World Wide Web – butunjahon o’rgimchak to’ri) xizmati. Internet ning eng yirik va eng ko’p tarqalgan ma’lumot – izlovchi tizimidir. Bu tizim talab qilingan ma’lumotlarni turli kompaniyalarda WWW sahifalari (saytlari) ko’rinishida saqlanayotgan ma’lumotlar bazasidan WWW –serverlar orqali chaqirib oladi va foydalanuvchiga etkazib beradi. Demak foydalanuvchiga Internet orqali istalgan tashkilotga yoki xususiy shaxsga qarashli WWW – serverlar yordamida o’ziga kerakli barcha ma’lumotlarni olishga imkon tug’iladi.
Internet tizimi foydalanuvchiga ma’lumotlarni quyidagi usullar bo’yicha etkazib bermoqda: elektron pochta; telekonferentsiya (videokonferentsiya); videotekst.