1§. Jamiyatni axborotlashtirish va kompyuterlashtirish muammolari

3.2. Super kompyuterlar
Super kompyuterlar (Super computers) yoki TOR500 kompyuterlari eng qudratli kompyuterlar bo’lib, ularning har biri minglab mikroprotsessorlar bilan ishlashi mumkin. Bunday kompyuterlar asosan katta hajmli ma’lumotlar ustida murakkab hisoblash amallarini bajarishni talab qiluvchi muammolarni hal qilishda qo’llaniladi. Bularga ob-havoni global prognoz qilish; uch o’lchamli fazoda turli jarayonlarning kechishini o’rganish; global axborot tizimlari va to’rlarini boshqarish kabi muammolar kiradi.
Bunday muammolarni hal qilish uchun katta tezlikda ishlovchi hamda qudratli xotiralash qurilmalari va multimedia vositalariga ega bo’lgan kompyuterlar talab qilinadi. Super kompyuterlar aynan shunday talablarga javob beruvchi kompyuterlardir. Ularning ishlash tezliklari juda yuqori bo’lgani uchun, tezliklarini o’lchashda quyidagi maxsus birliklar qabul qilingan:
TFLOPS (Tera Flops Per Seconds);
GFLOPS (Giga Flops Per Seconds);
MFLOPS (Mega Flops Per Seconds);
FLOPS (Flops Per Seconds).
Bu erda
1 TFLOPS = 1000 GFLOPS;
1 GFLOPS = 1000 MFLOPS;
1 MFLOPS = 1000 FLOPS;
1 FLOPS = 1000 amal/sekund.
Dastlabgi super kompyuterlar 1972 yilda AQSHda ishlab chiqarilgan ILLIAC IV kompyuterlari bo’lib, hisoblash tezligi 20 MFLOPS gacha borgan. So’ngra esa, super kompyuterlarga bo’lgan ehtiyojning oshib borayotganligi sababli Cray3, Cray4, Cray5 (Cray Research kompaniyasi mahsuloti); Cyber 205 (Control Data kompaniyasi mahsuloti); SX-3, SX-X (NEC kompaniyasi mahsuloti); VP 2000 (Yaponiyaning Fujitsu kompaniyasi mahsuloti); VPP 500 (Germaniyaning Siemens kompaniyasi mahsuloti) kompyuterlari yaratildi. Bunday kompyuterlarning hisoblash tezligi kamida 100 000 MFLOPS gacha, tezkor xotirasining sig’imi esa 10 Mb dan 1 Tb (Terobayt) gacha etadi.
Hozirgi paytda IBM, SGI va Hitachi kompaniyalarining zamonaviy super kompyuterlari keng tarqalgan.
Jahondagi eng yirik super kompyuterlarning ayrimlari to’g’risidagi asosiy ma’lumotlar 3.1 - jadvalda keltirilgan.
3.1-jadval