1. Иқтисодий-ижтимоий жараёнларда боғликликлар турларини ўрганиш. Корреляция коэффициентининг турлари ва ҳисоблаш усуллари. Чизиқли ва чизиқсиз регрессион боғланишлар

Корреляция (корреляция муносабати) икки белгининг изчил ўзгариши бўлиб, бир белгининг ўзгарувчанлиги иккинчисининг ўзгарувчанлигига мос келиши акс эттиради.

• Корреляция (корреляция муносабати) икки белгининг изчил ўзгариши бўлиб, бир белгининг ўзгарувчанлиги иккинчисининг ўзгарувчанлигига мос келиши акс эттиради.
• Агар бир моқдор ўзгарганда иккинчиси ўзгарса, бу миқдорларнинг кўрсаткичлари ўртасида корреляция кузатилади.

Икки ҳодиса ёки омил ва натижавий белгилар орасидаги боғланиш жуфт корреляция деб аталади.
Корреляцион таҳлил деб ҳодисалар орасидаги боғланиш зичлик даражасини баҳолашга айтилади.

Агар ўртача Y ўзгарувчиси X ўзгарувчисининг ортиши билан пасайиш тенденциясига эга бўлса, корреляция тескари (салбий) ҳисобланади.

Агар ўртача Y ўзгарувчиси X ўзгарувчисининг ортиши билан пасайиш тенденциясига эга бўлса, корреляция тескари (салбий) ҳисобланади.

• Корреляция тўғри (ижобий) бўлади, агар бир ўзгарувчининг ўсиши бошқасининг ортиши билан боғлиқ бўлса.

Ўзгарувчилар ўртасида ҳеч қандай боғлиқлик бўлмаган корреляция нолга тенг.

• Ўзгарувчилар ўртасида ҳеч қандай боғлиқлик бўлмаган корреляция нолга тенг.
• Корреляциялар чизиқли ёки чизиқсиз бўлиши мумкин. Агар битта ўзгарувчининг ортиши ёки камайиши билан иккинчи ўзгарувчи ҳам ўртача кўпайса ёки камайса, у ҳолда муносабатлар чизиқли бўлади.

• Тўғридан-тўғри сабаб муносабатлари - X ўзгарувчиси Y ўзгарувчининг қийматини аниқлайди.

Мисол: Сувнинг мавжудлиги ўсимликларнинг ўсишини тезлаштиради. Заҳар ўлимга олиб келади. Ҳавонинг ҳарорати музнинг эриш тезлигига бевосита таъсир қилади.

• Тескари сабаб - Y ўзгарувчиси X ўзгарувчининг қийматини аниқлайди.

Мисол: Тадқиқотчи қаҳвани ҳаддан ташқари истеъмол қилиш асабийлашишга олиб келади деб ўйлаши мумкин. Лекин, эҳтимол, жуда асабий одам асабларини тинчлантириш учун қаҳва ичади?