1-Қисм. “Корхона иқтисодиёти курсининг мазмуни ва вазифалари (1 соат) Режа

1-Қисм. Корхона – мустақил хўжалик юритувчи бозор субъекти
(1 соат)
Режа: 
2.1. Миллий иқтисодиёт ривожланишида корхонанинг ўрни ва роли
2.2. Корхонанинг белгилари, функциялари ва вазифалари
2.3 Корхоналарни таснифлаш
2.4. Корхона тузилмаси ва уни белгиловчи омиллар
2.1. Миллий иқтисодиёт ривожланишида корхонанинг ўрни ва роли

Ўзбекистон Республикасида амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳатлардан кўзланган мақсад − мамлакатни иқтисодий жиҳатдан қудратли ва ривожланган давлатлар халқлари эришган турмуш даражасига эга бўлишдир.

“Ўз-ўзидан аёнки, тобора чуқурлашиб бораётган ислоҳатлар натижасида эришиладиган ўта муҳим ўзгаришлар ҳеч қачон бир кунда, кимнингдир буйруғи ёки ҳоҳиши ҳисобидан бўлмайди. Бунинг учун албатта вақт керак, энг асосийси − бу ислоҳатларнинг мазмуни ва мақсадларини жамиятимиз, халқимиз чуқур англаб олиши ва қўллаб-қувватлаши ҳал қилувчи аҳамиятга эга”⁶.
Ўзбекистон иқтисодиётида амалга оширилаётган ислоҳатларнинг муҳим натижаларидан бири − турли мулк шаклларига асосланган кўп укладли иқтисодиётнинг таркиб топишидир.
Истиқлолнинг дастлабки йилларидаёқ Биринчи Президенти И.А. Каримов “Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” номли асарида “Стратегик жиҳатдан олганда, биз кўп укладли иқтисодиётни вужудга келтириш вазифасини қўймоқдамиз. Бунда устуворлик хусусий мулкка, кичик ва ўрта бизнесга берилади”,⁷ деб таъкидлаган эди.
Мулк эгаси ─ бу моддий ва интеллектуал мулкга эга ва бу мулкни ўз ҳоҳишига кўра даромад олиш учун ишлатадиган шахс.
“Бозор иқтисодиётида ... миллионлаб фирма ва уй хўжаликларининг ... ўзлари кимни ишга олишни ва ва нимани ишлаб чиқаришни ҳал қиладилар”⁸.
Бугунги кунда мамлакатимизда турли мулк шаклидаги корхоналар ривож топмоқда. Уларнинг мақсади ─ ижтимоий талаб эҳтиёжларни қондириш орқали фойда олишдир.
Корхоналарнинг турли мулк шаклларида бўлишлиги, иқтисодий ташаббускорлик ва рақобат ҳолати Ўзбекистонда аралаш иқтисодиётнинг мазмун-моҳиятини белгилаб бермоқда.
Корхона − бу иқтисодиётнинг асосий ишлаб чиқариш бўғини бўлиши билан бирга маҳсулот ишлаб чиқариши, иш бажариши ҳамда жисмоний ва юридик шахсларга хизмат кўрсатиши орқали истеъмолчиларнинг талабларини қондиради.
Корхона ўзига хос бўлган маълум хусусиятларга эга:
биринчидан, корхона ўзига тегишли ва хўжалик бошқарувидаги хусусий мулкка эга бўлиб, ушбу мулк унинг фаолияти моддий-техникавий имкониятларини, иқтисодий мустақиллиги ва ишончлилигини таъминлайди;