1. Ishsizlik tushunchasi va uning paydo bo'lish sabablari. Ishsizlik turlari, shakllari, turlari

4.3 O’zbekistonda ishsizlik muammosini oldini olish bo’yicha islohotlar
SHu maqsadda O’zbekistonda tadbirkorlikni rivojlantirish, aholini tadbirkorlikka, kasbga o‘rgatish orqali band qilish masalalari olg‘a surildi. 2021 yilda aholining asosiy qismini tashkil etuvchi ayollar va yoshlarni band qilishga a’lohida e’tibor berilishi ta’kidlandi.
2021 yilda aholi bandligini ta’minlash, ularda tadbirkorlik ko‘nikmalarini shakllantirish va rivojlantirish uchun quyidagilar amalga oshiriladi:
- yoshlar tadbirkorligi va bandligini ta’minlash uchun 100 million dollar ajratiladi;
- yoshlarning biznes loyihalarini kreditlash hamda ularni kasb-hunarga o‘qitish uchun 1 trillion so‘m va 50 million dollar ajratiladi.
- oilaviy tadbirkorlik dasturlari doirasida 6 trillion so‘m imtiyozli kreditlar ajratiladi.
- Hukumat tomonidan Jahon banki bilan birgalikda boshlangan qishloqlarda tadbirkorlikni rivojlantirish dasturini kengaytirish uchun qo‘shimcha 100 million dollar yo‘naltiriladi.
- tadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq 5 mingga yaqin normativ-huquqiy hujjatlar qayta ko‘rib chiqilib, ularning soni qisqartiriladi hamda Tadbirkorlik kodeksi ishlab chiqiladi.
- Ayollarning biznes-loyihalarini qo‘llab-quvvatlash hamda joylarda aniqlangan xotin-qizlar muammolarini hal etish uchun byudjetdan qo‘shimcha ravishda 1 trillion so‘mdan ziyod (100 million dollar) mablag‘ yo‘naltiriladi.
- “Xalq banki” tomonidan joylarda xotin-qizlarni tadbirkorlikka o‘qitish, namunaviy biznes-rejalarini ishlab chiqish va kredit olishda ularga amaliy yordam ko‘rsatishning yangi tizimi joriy etiladi.
- mahallalarda aholini kasb-hunarga o‘qitish bo‘yicha mingdan ziyod markazlar tashkil etiladi.
Bunda kasb-hunarga o‘qitilgan har bir shaxs uchun o‘quv markazlariga 1 million so‘mgacha subsidiya berilib, buning uchun byudjetdan 100 milliard so‘m ajratiladi. O‘quv kurslarini tamomlab, o‘z biznesini boshlamoqchi bo‘lgan fuqarolarga uskunalar xarid qilish uchun 7 million so‘mgacha subsidiyalar beriladi.
- har bir tumanning imkoniyati va rivojlanish yo‘nalishidan kelib chiqib, dehqonchilik bilan shug‘ullanadigan oilalarga 10 sotixdan 1 gektargacha er maydonlari ajratiladi.
- Ehtiyojmand aholi bandligini ta’minlashga Bandlikka ko‘maklashish hamda Jamoat ishlari jamg‘armalaridan 500 milliard so‘m yo‘naltiriladi.
- vaqtincha ishsizlik nafaqasi 3 barobar (223 ming so‘mdan 680 ming so‘mga) oshiriladi va bunda 6 ta hujjat talab etiladigan eski byurokratik tartib bekor qilinadi.

Xulosa

Ishsizlik deganda- ishchi kuchining ish joyi bilan ta’minlanmaganligi va natijada, uning biron-bir qonuniy daromad manbaiga ega bo’lmasligining muayyan xolati tushuniladi. SHuning uchun ishsizlik muammosini o’rganishdan maqsadaholining ish bilan bandligini yaxshilash orqali mamlakat ishlab chiqarishini kengaytirish va aholini turmush darajasini yanada yaxshilashga aloqador tadbirlarni ishlab chiqishdan iborat.
O’zbekistonda ishsizlik o’sishining asosiy sababi, eng avvalo, mamlakat iqtisodiyoti davlat sektorida ishlab chiqarishning qisqarishi bo’ldi. CHunki iqtisodiy o’sish dinamikasi bilan ishsizlik o’rtasidagi aloqa uzviy bog’liq ko’rsatkichlardir.
Mamlakatdagi iqtisodiy vaziyatni umumiy sog’lomlashtirish, investitsion faollikni rag’batlantirish, barqarorlashtirish va keyinchalik iqtisodiy o’sishga erishish, iqtisodiyotni nodavlat sektorlarini rivojlantirish va kengaytirish uchun shart-sharoitlarni yaratish, shu jumladan, kichik biznes va o’z-o’zini ish bilan band qilishni qo’llabquvvatlash, ish bilan bandlikning oqil tuzilmasini yaratish maqsadida kasbiy o’qitish, qayta tayyorlash va maslahat berishni ta’minlash ish bilan bandlikni tartibga solishning faol iqtisodiy usullari hisoblanadi.