1. Ish jоyi yoritilishini tеkshirish

№ 8- son laboratoriya ishi

---

TOK TA’SIRI OSTIDA SHIKASTLANGANLARGA TO VRACH
KELGUNCHA BIRINCHI TIBBIY YORDAM KO’RSATISH
USULARINI O’RGANISH
1. Ish maqsadi
Talabalarga elektr toki ta’siri ostida shikastlaganlarga to vrach kelguncha birinchi tibbiy
yordam berish va virtual laboratoriya ishini bajarish usullarini o’rgatish.
2. Vazifa
1.1.
Elektr toki ta’siri ostida shikastlangaanlarni, texnika xavfsizligiga rioya qilgan
holda qutqarish bo’yicha asosiy nazariyani o’rganish.
Elektr toki ta’siri ostidagi baxtsiz xodisalarda yordam berish ikki bosqichda amalga
oshiriladi:
-
insonni tok ta’siridan ozod qilish;
-
jabrlanganga to vrach kelguncha birinchi tibbiy yordam ko’rsatish.
Biz bilamizki, shikastlanishning xotimasi tokni inson tanasidan o’tish vaqtini ko’pligiga
bog’liq, shuning uchun jabrlanuvchini tok ta’siri ostidan texnika xavsizligiga (TX) rioya qilgan
holda, tezda ozod qilib olish kerak.
Insonni tok ta’siri ostidan ozod qilishda (TX) texnika xavfsizligi
Insonni tok ta’siri ostidan ozod qilishda unga qo’l tegizish hayot uchun juda
xavfliligini e’tiborga olib, kerakli ehtiyotlik choralarini qo’llash kerakligini doim
yodda tutish zarur. Insonni tok ta’siridan qutqarishni bir necha usullari mavjud.
Metall yoki xo’l predmetlardan foydalanish mumkin emas.
a) Jabrlanuvchini tok ta’siri ostidan ozod qilishda, izolyatsiya qo’lqoplaridan foydalanish.

---

b) Jabrlanuvchini tok ta’siri ostidan ozod qilishda, boltadan foydalanish.
v) Jabrlanuvchini tok ta’siri ostidan ozod qilishda, no metall predmetlardan, masalan
yog’ochdan foydalanish
Klinik o’lim 7-8 minut davom etadi, shu sababli tok urganda jabrlanuvchiga juda ham tez
tibbiy yordam ko’rsatish zarur.
1.2.
Tok ta’sirida jabrlangan insonga vrach kelguncha birinchi tibbiy yordam
ko’rsatish usullarini o’rganish.
Jabrlanuvchini elektr toki ta’siridan ozod qilgandan so’ng, vrach kelguncha birinchi
tibbiy yordam ko’rsatish tadbirlari uni qanday holatda ekanligiga bog’liq.

---

Elektr toki urishdagi barcha vaziyatlarda, inson qanday holatda ekanligidan qat’iy nazar,
albatta vrachni chaqirish shart.
Agar jabrlanuvchi o’zida bo’lsa, lekin undan oldin behush bo’lgan yoki behush bo’lsa
ham, pulsi va nafas olishi barqaror bo’lgan taqdirda, uni nafas olishini qiyinlashtiradigan
kiyimini bo’shatib, toza havo olish imkonini yaratib, kiyimlardan o’rin to’shab yotqizish kerak,
undan so’ng ortiqcha odamlarni uzoqlashtirib, tanani artib va isitib, to’liq osayishtalikni yaratish
lozim. Behush yotgan jabrlanuvchiga nashatir spirtini hidlatish, yuziga sovuq suv sepish kerak.
Jabralanuvchi qayd qila boshlasa, uni boshi va elkasini yon tarafga burib, tozalab artib
olish zarur.
Agar behush jabrlanuvchi hushiga kelsa, unga 15-20 tomchi valeriana damlamasi va issiq
choy ichirish kerak.
Jablanuvchiga har qanday holatda ham, xarakat qilish qat’iyan man qilinadi, ayniqsa
ishlash, chunki shikastlanishdan so’ng og’ir simptomlar yo’q bo’lsa ham, keyinchalik sog’lig’i
yomonlashishi mumkin. Faqatgina vrach jabrlanuvchining sog’lig’i masalasini hal qilishi
mumkin.
Agar jabrlanuvchi juda sekin va titrab-qaqshab nafas olayotgan, lekin unda puls
alomatlari sezilsa, unga tezlik bilan sun’iy nafas oldirish zarur.
Jabrlanuvchida nafas olish va puls to’xtagan, miyada qon aylanishi keskin
yomonlashishi natijasida, ko’z qorachig’i kengayib, teri va shilliq pardalar ko’kara boshlaydi.
Bunday vaziyatda birinchi yordamni insonning hayot faoliyatini tiklash uchun qaratish kerak,
ya’ni sun’iy nafas oldirib, yurakni tashqaridan (nepryamoy) uqalash (massaj) kerak.
Jabrlanuvchini boshqa joyga ko’chirish faqat unga yoki yordam ko’rsayotgan shahsga u
erda qolish xavfli bo’lsa yoki u joyda birinchi yordam ko’rsatish imkoni bo’lmasagina mumkin.
Vaqtni yo’qotmaslik uchun jabrlanuvchini echintirish kerak emas.
Uzluksiz sun’iy nafas oldirib, yurakni uqalash natijasida ya’ni 3-4 daqiqa, ba’zida 10-20
daqiqadan keyin elektr toki bilan zarar ko’rgan insonlar hayotga qaytgani haqidagi ko’pgina
voqealar bizga ma’lum. Jabrlanuvchini erga ko’mish umuman mumkin emas, chunki u faqat
zarar keltiradi. bu vaziyatda inson hayotini saqlab qolish uchun juda zarur bo’lgan vaqt
yo’qotiladi.
Cрaqmoq urish atijasida jabrlanganlarga ham, xuddi elektr toki urgandagidek yordam
ko’rsatiladi.
1.3. Sun’iy nafas oldirish va yurakni uqalash (massaj) yo’llari va usullarini o’rganish
a)