1. iqtisodiyotga kirish

20.3. Turmush darajasi. Turmush darajasini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar

Turmush darajasi - odamlarning moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini tovarlar va xizmatlarda qondirish darajasi. Turmush darajasi aholi jon boshiga real daromad hajmi va iste’molning tegishli hajmiga asoslanadi. Aholi turmush darajasining BMT tomonidan tavsiya etilgan ko‘rsatkichlar tizimi o‘z ichiga quyidagi guruhlarni oladi:

1. Tug‘ilish va o‘lish darajasi hamda boshqa demografik ko‘rsatkichlar.

2. Hayot kechirishning sanitar-gigiyena jihatidan sharoitlari.

3. Oziq-ovqat tovarlarini iste’mol qilish.

4. Turar joy sharoitlari.

5. Ma’lumot va madaniyat.

6. Mehnat qilish va bandlik sharoitlari.

7. Aholining daromadlari va xarajatlari.

8. Hayot kechirish qiymati va iste’mol narxlari.

9. Transport vositalari.

10. Dam olishni tashkil etish.

11. Ijtimoiy ta’minot.

12.Inson erkinligi.

Aholi hayot sifati deganda ma’lum mamlakat aholisining moddiy, ijtimoiy jismoniy, madaniy va ma’naviy farovonligini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarining jami tushuniladi.

Aholi hayot sifati ko‘rsatkichlari quyidagilardan iborat:

- inson salohiyatining rivojlanish indeksi (ISRI)

- jamiyatning aqliy salohiyati indeksi;

- aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan inson kapitali miqdori;

Inson salohiyatining rivojlanish indeksi quyidagi uchta ko‘rsatkichning o‘rtacha matematik miqdoriga teng:

-kutilayotgan hayot davomiyligi (1h);

- ta’lim darajasi (1t);

- aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan YaIM miqdori (YaIMajb).

Inson salohiyatining rivojlanish indeksi (ISRI) quyidagi ifoda orqali hisoblanadi: