1. iqtisodiyotga kirish

Proposional stavka – soliq olish obyektiga yagona foizda belgilanadi. Masalan, mol mulk solig‘iga yiliga 1% stavka qilib belgilanadi.

Progressiv stavka – obyekt qiymati o‘sishi bilan stavka o‘sib boradi.

Regressiv stavka- daromad qancha pasaya borsa, soliq ko‘paya boradi. Bu progressiv stavkaning teskarisidir. Qo‘shilgan qiymat solig‘ida regressivlik kuchaya boradi, chunki kam qiymat ishlab chiqargan ko‘p mahsulot ishlab chiqarganga qaraganda nisbatan ko‘p soliq to‘laydi.

Soliq stavkasini belgilash bir qator tamoyillarga asoslanadi.

1. Naflilik tamoyili – turli shaxslardan, ularning soliqlar hisobiga moliyalashtiriladigan dasturlardan foydalanishi darajasiga qarab turlicha soliq undirilishi kerakligini bildiradi.

Soliq summasining (R) soliq olinadigan summaga (D) nisbatining foizdagi ifodasi soliq stavkasi (R `) deyiladi:

2. To‘lovga layoqatlilik tamoyili – soliq miqdori soliq to‘lovchining boyligi va daromadlari darajasiga mos kelishi zarur. Boshqacha aytganda, soliq solish daromadlarning adolatli taqsimlanishini taqozo qilishi zarur.