1. iqtisodiyotga kirish

Tarmoq inqirozlari- milliy xo‘jalikning biron-bir tarmog‘ini qamrab oladi, tarkibiy o‘zgarish yoki normal xo‘jalik aloqalarining buzilishi tufayli ishlab chiqarishning pasayishi va tarmoqlarning birida (masalan, ko‘mir, po‘lat va to‘qimachilik sanoatida) faoliyatni qisqartirish bilan tavsiflanadi.

Tarkibiy inqirozlar ijtimoiy ishlab chiqarishda tarmoqlararo nomutanosiblikning asta-sekin va uzoq muddatli kuchayib borishi bilan bog‘liq bo‘lib, ijtimoiy ishlab chiqarishning mavjud tuzilmasi va resurslardan samarali foydalanishning o‘zgargan sharoitlari o‘rtasidagi nomuvofiqlik bilan tavsiflanadi. Tarkibiy inqirozlar sanoat ishlab chiqarishining umumiy holatiga katta ta’sir ko‘rsatadi, siklik rivojlanishning an’anaviy manzarasini o‘zgartiradi, siklik inqirozining namoyon bo‘lishini yumshatadi yoki kuchaytiradi. Masalan XX-asrning 70-yillaridagi energitik inqiroz narxlarning 4-5 baravar oshishiga va energiya tejaydigan texnologiyalarga o‘tishga olib kelgan. Tarkibiy inqirozlar bilan iqtisodiy tebranishlar va shu jumladan iqtisodiy faollikning mavsumiy tebranishlari ham mavjud bo‘ladi. Mavsumiy inqirozlar iqtisodiy faoliyatning qabul qilingan ritmini buzadigan iqlim omillari (qishloq xo‘jaligi va kommunal xizmatlar uchun kech bahor, yoqilg‘i yo‘qligi) tufayli yuzaga keladi.