1. iqtisodiyotga kirish

12.3. Iste’mol va jamg‘arma o‘rtasida optimal nisbat. Iste’mol va jamg‘arishga o‘rtacha va keyingi qo‘shilgan moyillik

Iste’mol va jamg‘arma hajmi hamda unga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar o‘rtasidagi bog‘liqlik iste’mol va jamg‘arma funksiyasi deyiladi. Bu funksiyalarni talqin etishda klassik iqtisodchilar va keynschilarning yondashuvlari farqlanadi. Klassik iqtisodchilarning fikriga ko‘ra, insonlar o‘z daromadlarining bir qismini qo‘shimcha daromad keltirgan taqdirdagina jamg‘aradilar. Demak banklarning real foiz stavkasi qanchalik yuqori bo‘lsa, insonlarning jamg‘arishga qiziqishlari shunchali kuchli bo‘ladi, ya’ni jamg‘arma real foiz stavkasining o‘sib boruvchi funksiyasi hisoblanadi. Agar aholi daromadlari iste’mol va jamg‘arma mablag‘larining yig‘indisiga teng ekan, real foiz stavkasining o‘sishi bilan iste’mol kamayib, oshishi bilan esa ko‘payib boradi. Boshqacha aytganda, klassik iqtisodchilar fikriga ko‘ra iste’mol real foiz stavkasining pasayib boruvchi funksiyasi hisoblanadi, ya’ni C=f (r).

J.M.Keyns klassik iqtisodchilarning bu fikrlariga qo‘shilmaydi, aholining iste’mol sarflari real foiz stavkasiga u qadar bog‘liq emasligini, insonlar uchun hamma vaqt joriy iste’molning kelgusidagi iste’moldan afzalligini ta’kidlaydi va uy xo‘jaliklarining joriy daromadlarini iste’mol sarflari darajasiga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy omil deb hisoblaydi. Demak, Keyns fikriga ko‘ra, iste’mol uy xo‘jaliklari joriy daromadlarining o‘sib boruvchi funksiyasi hisoblanadi:

.