1. iqtisodiyotga kirish

Monopoliyaga qarshi tartibga solish – bu iste’molchilar huquqlarini himoya qilishga yo‘naltirilgan, u yoki bu ishlab chiqarish turlarini ayrim ishlab chiqaruvchilar tomonidan monopolizatsiya qilishni bartaraf etishga qaratilgan davlatning faoliyati.

Monopoliyaga qarshi qonunchilik - monopoliyalarni cheklash va taqiqlashga, monopol tuzilmalar va uyushmalar, monopolistik harakatlarning oldini olishga qaratilgan raqobatni rivojlantirishga ko‘maklashuvchi qonunlar va boshqa davlat hujjatlari.

Bunday qonunlarga AQSHda 1890 yilda qabul qilingan Shyerman qonuni, 1914 yilda qabul qilingan Kleyton qonuni va 1936 yilda qabul qilingan Robinson-Petmen qonunlarini misol qilib ko‘rsatish mumkin. Odatda monopoliyaga qarshi qonunchilik nisbatan ilgariroq va mukammalroq ishlab chiqilgan, deb hisoblanadi. U quyidagi uchta qonunchilik hujjatlariga asoslanadi:

Shyerman qonuni savdoni yashirin monopollashtirish, u yoki bu tarmoqdagi yakka nazoratni qo‘lga olish, narxlar bo‘yicha kelishuvlarni taqiqlaydi.

Kleyton qonuni mahsulot sotish sohasidagi cheklovchi faoliyatlarni, narx bo‘yicha kamsitish, ma’lum ko‘rinishdagi birlashib ketishlar, o‘zaro bog‘lanib ketuvchi direktoratlar va boshqalarni taqiqlaydi.