1. iqtisodiyotga kirish

Sotuvchining narxi bu ishlab chiqarish harajatlari va muqobil tovarlarning narxlarini hisobga olgan holda foyda olish istagiga asoslangan sotuvchi uchun qulay narx. Sotuvchining narxi ishlab chiqaruvchining narxini aks ettiradi, chunki sotuvchi uni xaridorga taklif qiladigan tovarlarning narxini aynan ishlab chiqaruvchi shakllantiriladi.

Bozorda ishlab chiqaruvchi o‘zining ishlab chiqarish harajatlari va muqobil tovarlarning narxlarini, shuningdek olmoqchi bo‘lgan foyda miqdoridan kelib chiqib narxni belgilaydi va tovarini bozorga olib chiqadi va sotuvchi narxida taklif etadi. So‘ng turli omillar ta’sirida bozor narxi shakllanadi.

Mukammal raqobatda qatnashuvchi firmalar o‘z foydasini maksimumlashtirishga intiladi. Biroq foydani oshirish uchun firma mavjud narxni nazarda tutib bozorga shunday miqdorda tovarni chiqarishi kyerakki, uni bozor ma’qul topishi zarur. Yerkin bozor iqtisodiyotida narx asosan talab va taklif asosida vujudga keladi. Demak, bozorda tovar va xizmatlarning narxi, talab va taklif, ishlab chiqarish harajatlari va naflilik asosida shakllanadi. Bu holat esa tadbirkorlarni ishlab chiqarish harajatlarini kamaytirish, tovarning sifatini yaxshilashga undaydi. Bu esa o‘z navbatida ularga raqobatda yutib chiqishga, aholini esa sifatli tovarlar bilan ta’minlashga sharoit yaratib beradi

Mukammal raqobat bozor sharoitida ishlab chiqaruvchilarning soni ko‘p bo‘lganligi sababli ular bozor narxiga ta’sir ko‘rsata olmaydilar, ya’ni narx darajasi obyektiv holda bozor tomonidan shakllanadi. Bunday sharoitda ishlab chiqaruvchi foydasini narxni o‘zgartirish hisobiga emas, balki yalpi daromad bilan yalpi ishlab chiqarish harajatlari o‘rtasidagi farqni ko‘paytirish hisobiga oladi.

Mukammal raqobat sharoitida har qanday narx darajasida ishlab chiqaruvchilar ma’lum bir sohaga kiradigan yoki undan tashqariga chiqadigan "tashqi chegara" mavjud, bunda ishlab chiqaruvchi tarmoqqa kiradi yoki undan siqib chiqariladi. Narxlarning ko‘tarilishi yangi firmalar paydo bo‘lishiga va eskilarining saqlanib qolishiga olib keladi. Narxlarning pasayishi yuqori darajadagi xarajatlarga ega korxonalar foydasiz bo‘lib qolishiga va bu sohani tark etishlariga olib keladi.

a) b) d)