1. iqtisodiyotga kirish

Chakana narxlarda tovarlar bevosita iste’molchilarga sotiladi. Chakana narx tarkibiga tovarning ulgurji narxi va chakana savdo tashkilotlari harajatlari hamda foydasi kiradi. Shu bilan birga, aholining talabi faqat tovarlarning chakana narxlariga bog‘liq bo‘lib, ulgurji yoki sotib olish narxlarining o‘zgarishi chakana narxlar o‘zgarguncha to‘g‘ridan-to‘g‘ri aholi talabiga ta’sir qilmaydi. Ulgurji narxlarning o‘zgarishi korxonalarning ishlab chiqarish vositalariga bo‘lgan talabiga ta’sir qiladi.
Xarid narxi davlat buyurtmasi bo‘yicha ishlab chiqarilgan tovarlarga belgilanadi.
Dotatsion narx davlat byudjeti hisobidan arzonlashtirilgan narxlardir.
Demping narxlarda ishlab chiqaruvchilar bozordagi mavqeini mustahkamlash va raqiblarini siqib chiqarishda foydalanadi.
Tartibga solinishi darajasiga ko‘ra narxining quyidagi turlari mavjud:
Qat’iy belgilangan narxlar. Bozor kuchlari ta’sir ko‘rsatmaydigan, muayyan vaqt oralig‘ida doimiy bo‘lgan, ma’muriy tarzda o‘rnatiladigan narx.
Yerkin narx. Talab va taklifni muvozanatga kelishi oqibatida vujudga keladigan bozor narxi.
Tartibga solinadigan narxlar. Davlat ayrim tovarlarga narxlarning yuqori (iste’molchi manfaatini ko‘zlab) va quyi (ishlab chiqaruvchi manfaatini ko‘zlab) chegarasini belgilaganda hamda moliyaviy va kreditli dastaklardan foydalanib, narxga ta’sir ko‘rsatganda belgilanadigan narxlar.
Shartnoma narxlari bitim tuzayotgan tomonlar (shaxslar) tomonidan shartnomada qayd qilingan narxlardir.
Hududiy narx faqat ma’lum hududiy bozorga xos bo‘lib, u shu hudud doirasidagi omillar ta’siridan hosil bo‘ladi.
Milliy bozor narxi bir mamlakat doirasida amal qiluvchi va ularning xususiyatini aks ettiruvchi narxlardir. Milliy narx mamlakat doirasidagi ijtimoiy sarf-xarajatlarni, milliy bozordagi talab va taklifni, tovar nafliligini, uning qanchalik qadrlanishini hisobga oladi.
Jahon bozori narxi muayyan tovarga ketgan baynalminal xarajatlarni, tovarning jahon standarti talabiga mos kelish darajasini va xalqaro bozordagi talab va taklif nisbatini hisobga oladi.
Narx xilma-xil turlardan iborat bo‘lsada, ular bir-biri bilan o‘zaro bog‘langan, chunki ularda jamiyatdagi iqtisodiy resurslarning ishlatilish samarasi o‘z ifodasini topadi. Iqtisodiyot nazariyasida narx nisbati degan tushuncha bor, u narx pariteti deb ham yuritiladi. Iqtisodiyot va undagi jarayonlar bir-biriga bog‘liq bo‘lganidan narxlar bir-birini yuzaga chiqaradi.
Raqobat - bozor iqtisodiyoti subektlari o‘rtasida o‘z manfaatlaridan kelib chiqib yuqori foyda va naf olish maqsadida tovar ishlab chiqarish, sotish va xarid qilish uchun qulay mavqeni egallash uchun kurashdir. Raqobat bozor iqtisodiyotining belgisi bozor mexanizmining muhim va zarur elementi hisoblanadi, iqtisodiy taraqqiyotning omilidir. Biroq, uning xaraktyeri va shakllari turli bozorlarda har xil bo‘ladi. Bu esa bozor subyektlarini mahsulot narxi ishlab chiqarish hajmi va boshqa masalalar xususida qaror qabul qilishiga ta’sir ko‘rsatadi.