1. iqtisodiyotga kirish


Inson rivojlanishi indeksi va aholi jon boshiga YaIM mamlakat iqtisodiy rivojlanishining asosiy ko‘rsatkichlari hisoblanadi



Download 20,98 Mb.
bet152/239
Sana07.12.2022
Hajmi20,98 Mb.
#880563
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   ...   239
Bog'liq
1. iqtisodiyotga kirish

Inson rivojlanishi indeksi va aholi jon boshiga YaIM mamlakat iqtisodiy rivojlanishining asosiy ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Iqtisodiyotning o‘sishi va rivojlanishi bir-biri bilan bog‘liq, lekin iqtisodiyotning rivojlanishi birlamchi hisoblanadi, chunki aynan iqtisodiyotning rivojlanishi uzoq muddatli istiqbolda iqtisodiy o‘sishining asosi bo‘lib xizmat qiladi. Shunga ko‘ra, iqtisodiy o‘sish va iqtisodiy rivojlanish nazariyalari o‘zaro bog‘liq va bir-birini to‘ldiradi. Iqtisodiy o‘sish va rivojlanishning asosiy omili inson kapitali va u yaratadigan innovatsiyalardir. Rivojlanish darajasi bo‘yicha davlatlarni taqqoslash uchun quyidagi ko‘rsatkichlarni o‘z ichiga olgan ko‘rsatkichlar tizimi qo‘llaniladi: aholi jon boshiga YaMM va YaIM; aholining turmush darajasi va sifati; iqtisodiyotning raqobatbardoshligi; mehnat unumdorligi va iqtisodiy samaradorlikning boshqa ko‘rsatkichlari; aholi jon boshiga inson kapitalining qiymati, uning sifati va samaradorligi; jahon iqtisodiyotiga integratsiya qilinganlik darajasi; korrupsiya darajasi; dunyoning yetakchi reytinglarida egallangan joy; moliyaviy-iqtisodiy reytinglar va jahonning yetakchi reyting agentliklarining bahosi; iqtisodiyotning tarmoq tarkibi, xomashyo iqtisodiyotning ulushi; aholi jon boshiga asosiy mahsulotlar ishlab chiqarish.
Iqtisodiy o‘sish yaratilgan yalpi ichki mahsulot va uning aholi jon boshiga hisoblangan ko‘rsatkichlari yordamida aniqlanadi. Agarda iqtisodiyotning rivojlanishiga baho beriladigan bo‘lsa, iqtisodiy o‘sish yalpi ichki mahsulot, agarda aholining yashash darajasiga baho beriladigan bo‘lsa, yalpi ichki mahsulotning jon boshiga hisoblangan ko‘rsatkichidan foydalaniladi.
Iqtisodiy o‘sish mutloq va nisbiy bo‘lishi mumkun. Mutloq iqtisodiy o‘sish (O'm) ma’lum davrda yaratilgan tovar va xizmatlarning miqdori qanday o‘zgarayotganini ko‘rsatadi va real YaIM ning bu yilgi xajmidan (Q2) solishtiriladigan yilning (Q1) miqdori ayirib tashlanadi. O'm =Q2-Q1 Masalan: 2019 yilda real YaIM hajmi 200 milliard dollar bo‘lsa, 2020 yilda 210 milliard dollarni tashkil etdi. Bunda mutloq iqtisodiy o‘sish 10 milliard (210-200=10) dollarga teng. Mutloq o‘sish milliy iqtisodiyotni salohiyati, ko‘lamlarini ko‘rsatadi
Nisbiy iqtisodiy o‘sish foizda iqtisodiy o‘sish sur’atlarida aniqlanadi:
O'm =

Masalan, 2019 yilda real YaIM hajmi 200 milliard dollar bo‘lsa (Q1), 2020 yilda 210 milliard dollarni (Q2) tashkil etgan. Raqamlarni ifodaga qo‘yamiz:


O'n = %. Demak, 2019-2020 yillarda YAIM o‘sish sur’ati % ga teng bo‘lgan.
Ijtimoiy mahsulotning o‘sish sur’ati bilan ishlab chiqarish omillari miqdorining o‘zgarishi o‘rtasidagi nisbat iqtisodiy o‘sishning ekstensiv yoki intensiv turlarini belgilab beradi.

Download 20,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   ...   239




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish