1. Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari

3-Variant
1.Ekonometrik model – bu ehtimolliy-stoxastik model. Bu model yordamida iqtisodiy ko‘rsatkichlarni o‘zgarish qonuniyatlarini matematik ko‘rinishda tenglamalar, tengsizliklar va tenglamalar tizimi ko‘rinishda ifodalash mumkin. Umumiy ko‘rinishida ekonometrik model quyidagicha yoziladi:
Ekonometrik modelda – asosiy endogen ko‘rsatkich, modelda o‘zgarish qonuniyatlarini yordamida o‘rganish mumkin. Ekonometrik modelda fiktiv ko‘rsatkichlar qatnashishi mumkin. Fiktiv ko‘rsatkichlar – bu sifatli ko‘rsatkichlarni miqdoriy ko‘rsatkichlarga o‘tkazilgan ko‘rsatkichlar.
Ekonometrik model chiziqli va chiziqsiz ko‘rinishda tuzilishi mumkin. Chiziqsiz modellar parabola, giperbola, darajali funksiya, ko‘rsatkichli funksiya, trigonometrik funksiya va boshqalar ko‘rinishida bo‘lishi mumkin.Tuzilgan ekonometrik modelning haqiqiyligi to‘plangan ma’lumotlar hajmiga; ma’lumotlarning aniqlik darajasiga; tadqiqotchining malakasiga; modellashtirish jarayoniga; yechiladigan masalaning xarakteriga bog‘liq.

2.Diskret tasodifiy miqdorlarning taqsimot qonunlari. -tasodifiy miqdorning taqsimot qonuni deb quyidagi B sonli tо’plamning funksiyasi sifatida qaraluvchi quyidagi ehtimollik qaytamiz:

Uzluksiz tasodifiy miqdorlarning taqsimot funksiyasi va uning xossalari. Agar ixtiyoriy - ehtimollar fazosini qaraydigan bо’lsak u holda biz ixtiyoriy sonli funksiya  ni tasodifiy miqdor deb atay olmaymiz. Ta’rif.sonli funksiya tasodifiy miqdor deyiladi agarda ixtiyoriy uchun munosabat bajarilsa.

3.Ishlab chiqarish funktsiyasi resurslar va ishlab chiqarish o'rtasidagi texnik bog'liqlikni tavsiflaydi va butun majmuani texnologik jihatdan tavsiflaydi samarali usullar ishlab chiqarish. Har bir ishlab chiqarish usuli (texnologiyasi) ishlab chiqarish funktsiyasi bilan tavsiflanishi mumkin. Va shunga ko'ra, ishlab chiqarish texnologiyasining o'zgarishi funktsiyani o'zgartirishga olib keladi. Mikroiqtisodiyotda juda ko'p turli xil ishlab chiqarish funktsiyalari qo'llaniladi, lekin ko'pincha shaklning ikki omilli funktsiyalari ularni grafik tasvirlash imkoniyati tufayli tahlil qilish osonroq.Ikki faktorli funktsiyalar orasida eng mashxur funksiya Men Cobb-Duglas, quyidagi ko'rinishga ega bo’ladi

4. Prognozlash - bu bashorat qilish, vaziyatni va uning kutilayotgan yo'nalishi va kelajakdagi o'zgarishlarni tahlil qilish qobiliyatidir. Har bir qaror kelajakka bashorat qilish va kelajakda noaniqlik elementi bo'lganligi sababli, qabul qilingan qarorlarni amalga oshirish bilan bog'liq xavf darajasini to'g'ri aniqlash juda muhimdir. Xatarlarni noto'g'ri hisoblash, shuningdek, ushbu qarorni qabul qilishda mumkin bo'lgan yo'qotishlarni va daromadlarni baholash tizimi sifatida prognozlashning ajralmas qismi hisoblanadi. Prognozlash usullаrini ikkitа guruhgа аjrаtish mumkin. Mаntikiy - evristik usullаr vа modellashtirish usullаri. Mаntikiy usullаr hаqiqаtni mаntiq аsosidа topishgа bog’liq. Bu guruhgа to’rttа usullаr: formаl mаntiq, аnаlogiya, ekspert bаholash vа evristik usullаr kirаdiModellashtirish usullаri mаtemаtik vа stаtistik tаdqiqotlаrgа, kompyuter yordаmidа rivojlаnish omillаri vа qonunlаrini topishgа vа eksperiment o’tkаzishgа аsoslаngаn. quyi guruh sifаtidа ekstrаpolyatsiya, ekonometrik modellash, normаtiv-mаqsаdli vа imitаtsiya usullаrini аjrаtish mumkin.

Kompleks usullаr mаntikiy-evristik vа modellashtirishni birgаlikdа qo’llashni tаqozo etаdi..