1 Iqtisodiyot va uning bosh masalasi Иқтисодиёт

49 Davlat byudjetining tuzilishi (daromadlar va harajatlar qismi)
Davlat byudjeti – bu davlat harajatlari va ularni moliyaviy qoplash manbalarining yillik rejasidir. Davlatdaromadlari va harajatlarining asosiy qismi davlat byudjeti orqali o’tadi. Uning asosiy vazifasi moliyaviy vositalar yordamida iqtisodiyotni samarali rivojlantirish va umumdavlat miqyosidagi ijtimoiy vazifalarni hal qilish uchun sharoit yaratishdir.
Umumdavlat byudjeti bilan birga hokimiyat quyi organlarining(viloyat,tuman va shahar) byudjeti ham mavjud bo’ladi. Bu mavjud moliyaviy resurslarini ancha to’laroq jalb qilish va ulardan samarali foydalanish imkonini beradi. Hokimiyat quyi organlari byudjetining daromadlari o’z hududidagi korxonalar daromadidan , aholidn olinadigon soliqlar , mulk soliqlari va shu kabilar orqali olinadi.Ularning daromadi qisman davlat byudjetidan beriladigon subsidiyalar hisobiga ham to’ldiriladi. Hokimiyat quyi organlari byudjet mablag’lari tegishli hududdda ta’lim , sog’liqni , obodonchilik , yo’l qurilish va shu kabilarga sarflanadi.
50 Soliq tizimi va uning vazifalari
Давлат бюджети даромадлар қисмининг асосий манбаи солиқлар ҳисобланади.Солиқ иқтисодий категория сифатида, соф даромаднинг бир қисмини бюджетга жалб қилиш шакли бўлиб, молиявий муносабатларнинг таркибий қисмини ташкил қилади. Солиқ –бу давлатнинг ўз вазифаларини амалга ошириши учун зарур бўлган молиявий маблағларни шакллантириш мақсадида жисмоний ва ҳуқуқий шахслардан бюджетга мажбурий тўловларни ундириш шакли.
Солиқ ёрдамида миллий даромаднинг тегишли қисми тақсимланади ва қайта тақсимланади.
Давлат томонидан олинадиган солиқлар ҳамда уларнингташкил қилиниш шакл ва усуллари биргаликда солиқ тизимини ташкил қилади. Миллий иқтисодиётда солиқлар қуйидаги учта муҳим вазифани бажаради:
-давлат харажатларини молиялаштириш (фискал вазифаси);
-ижтимоий тангликни юмшатиш (ижтимоий вазифаси);
-иқтисодиётни тартибга солиш (тартибга солиш вазифаси).
Давлат сарфлари солиқ тушумлари ҳисобига амалга ошсада, давлат сарфлари миқёсининг ўсиши ўз навбатида солиқларнинг ўсишини тақозо қилади ва унинг даражасини белгилаб беради.