1. Industrial iqtisodiyot” fanining ob’ekti sanoatning ta’rifi va tavsifi

Sanoat korxonalarining asosiy fondlari⁴⁵ (mlrd. so‘m)

2012	2013	2014	2015
32578,6	40500,3	48259,5	55206,5

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, O‘zbekiston sanoatining asosiy fondlari juda tez sur’atlar bilan o‘smoqda. Bu o‘sish MDH davlatlarining o‘rtacha o‘sish sur’atlaridan anchagina tez va sifatliroqdir.

Hukumatimiz tomonidan jismoniy ishdan chiqqan va ma’naviy eskirgan mashina-uskunalarini jadal yangilash masalariga alohida e’tibor qaratilib me’yoriy hujjatlar qabul qilingan⁴⁶. Ushbu me’yoriy hujjatga binoan “Korxonalarda zamonaviy va jahon darajasida muvaffaqiyatli sinovdan
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 22.12.2016 y.dagi “Sanoat tarmoqlari korxonalarining jismoniy ishdan chiqqan va ma’naviy eskirgan mashina-uskunalarini jadal yangilash, shuningdek, ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-2692-son Qarori o‘tgan texnologiyalarni ildam sur’atlar bilan o‘zlashtirish, mamlakatimiz korxonalari tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning raqobatdoshligini yanada oshirish, shu asosda sanoat tarmoqlarining barqaror rivojlanishini va eksport salohiyatining o‘sishini ta’minlash, shuningdek, energiya samaradorligi va energiya tejamkorligi standartlarining iqtisodiyotga faol tatbiq etilishini ta’minlash maqsadida: ...sanoat tarmoqlari korxonalari texnologik jihozlari va texnologiyalarining texnik auditini o‘tkazish ...va texnik audit natijalarini o‘rganish asosida 2017 — 2020 yillar davrida sanoat tarmoqlari korxonalarining jismoniy ishdan chiqqan va ma’naviy eskirgan asbob-uskunalarini zamonaviy, jahon darajasida sinovdan o‘tganlari bilan almashtir...”⁴⁷ish nazarda tutilgandir.
Asosiy fondlarni hisoblash, tahlil qilish va kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni rejalashtirish va bashorat qilish maqsadida ularni guruhlarga ajratish kerak bo‘ladi.
Hozirgi kunda asosiy fondlar turli tasnifga muvofiq va ishlab chiqarish vazifasining turliligi va tabiiy-moddiy belgilarga qarab quyidagi guruhlarga bo‘linadi:

1. 
   Zarur mehnat sharoitlarini ta’minlaydigan bino va arxitektura- qurilish obektlari. Binolarga sexlarni ishlab chiqarish korpuslari, depolar, garajlar, omborxonalar, ishlab chiqarish xonalari va laboratoriyalar kiradi.
   
2. 
   Inshootlar – ishlab chiqarish jarayonining bajarilishiga zarur va mehnat buyumlarini o‘zgarishi bilan bog‘lanmagan birorta texnik vazifalarga belgilangan muhandis-qurilish obektlari (nasos stansiyalar, tunnellar, ko‘priklar va h.k.).
   
3. 
   Har xil energiya, suyuq va gazsimon moddalarni uzatuvchi uskunalar.
   
4. 
   Mashinalar va asbob-uskunalar; shu jumladan:
   

• 
  energiyani, suyuq va gazsimon moddalarni ishlash va almashtirishga mo‘ljallangan kuch mashinalari va asbob-uskunalar (generatorlar va gazogeneratorlar, elektrogeneratorlar, bug‘ qozonlari, havo kompressorlari);
  
• 
  ishchi mashinalari va asbob-uskunalar. Ular mehnat buyumlariga bevosita ta’sir o‘tkazadilar. Bularga dastgohlar, presslar, konveerlar va boshqa turli yordamchi asbob-uskunalar: o‘lchov va to‘g‘rilash asbob- uskunalari, laboratoriya asboblari, hisoblash mashinalari, kompyuterlar kiritiladi.
  

5. 
   Transport vositalari.
   
6. 
   Har xil asboblar.
   
7. 
   Ishlab chiqarish inventarlari.
   
8. 
   Xo‘jalik inventarlari.
   

Boshqa asosiy fondlar.
9-jadval