|
3. Asosiy tushunchalar
3.1. Dasturiy ta’minotning tashqi tavsifi
3.1.1. Tashqi tavsifni belgilash
Dasturiy ta’minotni ishlab chiqish dasturiy ta’minot tizimiga qo‘yiladigan talablarni shakllantirish bosqichidan boshlanadi, unda buyurtmachining xohish-istaklari asosida ishlab chiquvchilarning vazifalarini belgilaydigan hujjat - dasturiy vositaning tashqi tavsifi olinishi kerak.
Ushbu hujjat vazifani belgilash rolini o‘ynaydi, dasturiy ta’minotni qo‘llash bo‘yicha zarur ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi, jarayonlar uchun dastlabki hujjat hisoblanadi:
1. Dasturiy ta’minot (DT)ga kiritilgan dasturlarni loyihalash va kodlash;
2. DT ni qo‘llash uchun hujjatlarni ishlab chiqish;
3. dasturiy ta’minot tizimlarini sinovdan o‘tkazish uchun sinov to‘plamini ishlab chiqish.
3.1.2. Dasturiy ta’minotga talablarning aniqlanishi
Tashqi tavsifni ishlab chiqish uchun dastlabki hujjat OSga qo‘yiladigan talablarning ta’rifidir. Ushbu hujjat orqali kerakli dasturiy ta’minot to‘g‘risidagi ma’lumotlar buyurtmachidan ishlab chiquvchiga uzatiladi.
Ishlab chiquvchi ishlab chiqilayotgan tizim ko‘lamini unga qo‘yiladigan talablarni aniqlash nuqtai nazaridan tahlil qilishi kerak. Tizimga qo‘yiladigan texnik talablar quyidagilarni qamrab olishi kerak: tizimning funksiyalari va imkoniyatlari; tijorat va tashkiliy talablar; foydalanuvchi talablari; xavfsizlik va xavfsizlik talablari; ergonomik talablar; interfeyslarga qo‘yiladigan talablar; operatsion talablar; texnik xizmat ko‘rsatish talablari; dizayndagi cheklovlar va malakalar.
Tizimga talablar quyidagi mezonlarni hisobga olgan holda baholanishi kerak: mijozning ehtiyojlarini qondirish; sinab ko‘rish qobiliyati; tizim arxitekturasini loyihalashtirishning maqsadga muvofiqligi; foydalanish va texnik xizmat ko‘rsatish imkoniyati.
3.1.3. Talablarning turlari va xususiyatlari
Dasturiy ta’minot tizimiga qo‘yiladigan talablar foydalanuvchilarning tashqi xatti-harakatlari va ishlab chiquvchilarning parametrlari uchun shartlarini belgilaydi. Talablarni ikkita keng guruhga bo‘lish mumkin - funksional va funksional bo‘lmagan.
Funksional talablar - bu tizimning harakati va xizmatlarining batafsil tavsifi, uning funksional imkoniyatlari. Ular tizim nimaga qodir bo‘lishi kerakligini aniqlaydilar.
Funksional bo‘lmagan talablar tizim funksiyalarining tavsifi emas. Ushbu turdagi talablar tizimning ishonchliligi, etkazib berish xususiyatlari (o‘rnatuvchining mavjudligi, hujjatlar), sifat darajasi kabi xususiyatlarini tavsiflaydi.
Bu shuningdek, vositalar va tizimni ishlab chiqish jarayoniga qo‘yiladigan talablarni, portativlikka talablarni, standartlarga muvofiqligini va boshqalarni o‘z ichiga olishi mumkin.
Dasturiy ta’minot tizimlariga qo‘yiladigan talablar foydalanuvchi talablari, tizim talablari, sifat atributlari, funksional va funksional bo‘lmagan talablardan iborat.
Foydalanuvchilarning talablari kelajakdagi tizim hal qiladigan maqsad va vazifalarga asoslanadi. Ushbu turdagi talablarni taqdim etish usullari orasida foydalanish holatlari, stsenariylar, foydalanish holatlari, javob berish voqealari jadvallari va boshqalar kiradi.
Tizim talablari tizim funksiyalarini amalga oshirishning tashqi shartlarini va yaratilgan mahsulotga cheklovlarni, shuningdek, quyi tizimlarning tavsifiga qo‘yiladigan talablarni belgilaydi. Tizim talablari tizim arxitekturasiga, uni taqdim etish va ishlash vositalariga cheklovlar qo‘yadi.
Sifat atributlariga qo‘yiladigan talablar - bu foydalanuvchilar yoki ishlab chiquvchilar uchun muhim bo‘lgan funksiyalarning yoki tizimning ba’zi cheklovlari. Masalan, portativlik, yaxlitlik, xatolarga bardoshlik.
Funksional talablar - tizim bajarishi kerak bo‘lgan funksiyalar yoki xizmatlarning ro‘yxati, shuningdek tizimdagi ma’lumotlar va xatti-harakatlarning cheklanishi. Funksional talablarning spesifikatsiyasi funksiyalarning tavsifini o‘z ichiga oladi.
Funksional bo‘lmagan talablar funksiyalarni bajarish shartlarini belgilaydi; atrof-muhit yoki boshqa tizimlar bilan o‘zaro hamkorlik tamoyillari, ish vaqti, ma’lumotlarni muhofaza qilish, shuningdek sifatning individual ko‘rsatkichlariga erishish uchun sifat standartlarini hisobga oladi.
DT ga funksional bo‘lmagan talablar qo‘yiladi: dasturga (foydalanuvchi interfeysi sifati, o‘quv kurslari va boshqalar); hosildorlikka; ishonchlilik va barqarorlikka; tizim o‘zaro ta’sir qiladigan tashqi atributlarga; maxfiylik, xavfsizlik va ma’lumotlarni himoya qilish; foydalanuvchilar tizimiga bir vaqtning o‘zida kirish huquqi va boshqalar.
Talablar quyidagi muhim xususiyatlarga ega bo‘lishi kerak:
Aniqlik, noaniqlik - buyurtmachi va ishlab chiquvchilar tomonidan talablarning aniq tushunilishi.
To‘liqlik va izchillik.
Tafsilotlarning kerakli darajasi. Bu mavzu mavzusi xususiyatlarining tavsifi yoki texnik topshiriq bo‘lishi mumkin.
Kuzatilishi mumkin. Turli xil modellarda, hujjatlarda, tizim kodida u yoki bu talabni ko‘rish muhimdir.
Sinovga yaroqliligi va tekshirilishi.
O'zgaruvchanlik. Talablarga o‘zgartirish kiritish tartibini belgilaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
