1. "Gidravlika" fanining mazmuni. Suyuqliklar haqida umumiy tushuncha

---

1. “Gidravlika” fanining mazmuni. 
2. Suyuqliklar haqida umumiy tushuncha. 
3. Suyuqliklarning fizik xossalari. 
4. Suyuqlikka ta‟sir etuvchi kuchlar. 
5. Gidrostatika. Gidrostatik bosim va uning xossalari. 
6. Gidrostatikaning asosiy tenglamasi. 
7. Bosim turlari. 
8. Bosim o„lchov birliklari. 
9. Bosim o„lchash asboblari. 
10. Paskal qonuni. 
11. Gidrostatik bosim kuchining tekis sirtga ta‟siri. 
12. Bosim kuchining qo„yilish nuqtasi. 
13. Gidrodinamika.
14. Suyuqlik harakatining kinematikasi. 
15. Harakat turlari. Oqim chizig„i. Elementar oqimcha. 
16. Suyuqlik oqimining gidravlik elementlari. 
17. Suyuqlik oqimining uzluksizlik tenglamasi. 
18. Barqaror harakatdagi ideal suyuqlikning elementar oqim naychasi uchun 
bernulli tenglamasi. 
19. Real suyuqlikning elementar oqim naychasi uchun bernulli tenglamasi.
20. Real suyuqlikning to„liq oqimi uchun bernulli tenglamasi. 
21. Gidravlik qarshiliklar. 
22. Real suyuqlik oqimining ikki xil harakat tartibi. 
23. Suyuqlik oqimining laminar harakati paytida uzunlik bo„yicha yo„qotilgan 
napor. 
24. Turbulent harakatni hisoblash modeli.
25. Mahalliy qarshiliklar. 
26. Kavitatsiya hodisasi haqida tushuncha. 
27. Kavitatsiya hodisasi haqida tushuncha. 
28. Gidromashinalar haqida umumiy tushunchalar. 
29. Nasoslarning asosiy parametrlari. 
30. Markazdan qochma nasos tuzilishi va ishlash prinsipi. 
31. Markazdan qochma nasoslarning ish xarakteristikasi va nasos qurilmasi. 
32. Markazdan qochma nasoslarning so„rishini boshqarish, ularni ketma-ket va 
parallel ulash. 
33. Hajmiy gidravlik mashinalar.
34. Porshenli va plunjerli nasoslarning tuzilishi va ishlash prinsipi. Hisoblash 
tenglamasi. 
35. Gidroyuritmalarning tuzilishi va ishlash prinsipi. 

---

36. Taqsimlash, tekshirish va sozlash uskunalari (zolotnikli, jumrakli, yopqichli), 
ishlash va qo„llanish soxasi 
37. Idishdagi monometrik va absolyut bosimni aniqlash 
38. Suyuqliklarning harakat tartibini Renolds qurilmasida aniqlash 
39. Bernulli tenglamasi yordaminda pezometrik va to‟liq bosim chiziq 
diagrammasini qurish 
40. Quvurning uzunligi bo‟yicha naporning yo‟qolishini, mahalliy qarshilik 
koefitsentini ta‟jriyba yo‟li bilan aniqlash 
41. Venturi sarf o‟lchagishining doimiysini aniqlash
42. Markazdan qoshma nasosni tajriybada sinash 
43. Suyuqliklarning asosiy parametrlarini aniqlash 
44. Suyuqliklarni muvozanat holatiga, gidrostatikaning asosiy tenglamasi 
45. Arximed qonuni 
46. Tashqi va ichki kuchlar bosim kuchlari 
47. Paskal qonuni 
48. suyuqliklarning harakat ta‟rtibi 
49. Bernulli tenglamasiga, energiyaning bir turdan ikkinchi turga aylanishiga va 
yo‟qotilishiga, to‟liq energiyani hisoblash 
50. Mahalliy yo‟qotilgan energiyani aniqlash 
51. Quvurning uzunligi bo‟ylab yo‟qotilgan energiyani aniqlash 
52. Kurakli nasoslar, asosiy kattaliklari (unumdorligi, to‟liq bosimi, quvvati va 
FIK) 
53. Porshenli nasoslarning quvvatini, FIK larine parametrlarini hisoblash
54. Tishli g‟ildirakli nasoslarning quvvatini, FIK larine parametrlarini hisoblash 
55. gidromashinalarni quvvatini, FIK larine parametrlarini hisoblash 
56. Hajmiy gidravlik moshinalar 
57. Hajmiy nasoslar ularning (tavsifi) klassifikatsiyasi 
58. Gidravlik qarshiliklar. 
59. Real suyuqlik oqimining ikki xil harakat tartibi. 
60. Suyuqlik oqimining laminar harakati paytida uzunlik bo„yicha yo„qotilgan 
napor. 
61. Turbulent harakatni hisoblash modeli.
62. Mahalliy qarshiliklar. 
63. Kavitatsiya hodisasi haqida tushuncha. 
64. Kavitatsiya hodisasi haqida tushuncha. 
65. Gidromashinalar haqida umumiy tushunchalar. 
66. Nasoslarning asosiy parametrlari. 
67. Markazdan qochma nasos tuzilishi va ishlash prinsipi. 
68. Markazdan qochma nasoslarning ish xarakteristikasi va nasos qurilmasi. 

---

69. Markazdan qochma nasoslarning so„rishini boshqarish, ularni ketma-ket va 
parallel ulash. 
70. Hajmiy gidravlik mashinalar.
71. Porshenli va plunjerli nasoslarning tuzilishi va ishlash prinsipi. Hisoblash 
tenglamasi. 
72. Gidroyuritmalarning tuzilishi va ishlash prinsipi. 
73. Taqsimlash, tekshirish va sozlash uskunalari (zolotnikli, jumrakli, yopqichli), 
ishlash va qo„llanish soxasi 
74. Idishdagi monometrik va absolyut bosimni aniqlash 
75. Suyuqliklarning harakat tartibini Renolds qurilmasida aniqlash 
76. Bernulli tenglamasi yordaminda pezometrik va to‟liq bosim chiziq 
diagrammasini qurish 
77. Quvurning uzunligi bo‟yicha naporning yo‟qolishini, mahalliy qarshilik 
koefitsentini ta‟jriyba yo‟li bilan aniqlash 
78. Venturi sarf o‟lchagishining doimiysini aniqlash
79. Markazdan qoshma nasosni tajriybada sinash 
80. Suyuqliklarning asosiy parametrlarini aniqlash 
81. Suyuqliklarni muvozanat holatiga, gidrostatikaning asosiy tenglamasi 
82. Arximed qonuni 
83. Tashqi va ichki kuchlar bosim kuchlari 
84. Paskal qonuni 
85. suyuqliklarning harakat ta‟rtibi 
86. Kese kesimi 200 sm
2
bolǵan suyiqliq salinǵan cilindr idis 1 kg massali porshen 
menen jabilǵan. Porshenniń suyiqliqqa beretuǵin qosimsha basimin aniqlań? 
87. Suw ustiniń basimi 10
5
Pa. Suw ustiniń biyikligin aniqlań? 
88. Jabiq idistaǵi sharayatta 27
0
C dan 147
0
C ǵa shekem qizdirilǵanda oniń basimi 
nashi % ke artadi? 
89. Hár biriniń uziliǵi 81 m hám 50 m tarmaqlanǵan 2 polat turbadaǵi sarp 6,5 l/s. 
Tarmaqlanǵan turbalardaǵi sarp modullari sáykes ráwishte birinshisinde 4,9 l/s, 
ekinshisinde bolsa, 4 l/s bolǵan jaǵdaylar ushin basim hám sarptiń pásiyiwin 
aniqlań? 
90. Ulken idis diywalinda ashilǵan diametrleri sáykes ráwishte, d=40mm hám 
60mm domalaq tesiklerden atmosferaǵa aǵip shiǵip atirǵan suw sarpi hám 
tezliklerin tabiń. Batirilǵan tesikler suw qáddinen 6 m hám 8 m tereńliklerde 
jaylasqan. 
91. Rezervual diywalina qandirilǵan diametric d=100 mm konus siyaqli tesikten 
atmosferaǵa aǵib shiǵib atirǵan suw sarplarin tabiń? Batirilǵan tesik kósherinen
suw qáddine shekem bolǵan biyiklik 10 metrge teń. 
92. Diametri 230 mm bolg‟an trubada 0٫15 m/s tezlikte ag‟ıp atırg‟an nefttin‟ 
ag‟ıw ta‟rtibin anıqlan‟. Nefttin‟ kinematikalıq jabısqaqlıg‟ı 0,3*10
-4 
m
2
/s 
Sheshimi׃ Neft ha‟reketinin‟ tu‟rin anıqlawda a‟wele٫ sol ag‟ım ushın Reynolds 

---

sanının‟ shamasın tabamız٫ keyin onı kritikalıq ta‟rtiptegi ha‟reket penen 
salıstıramız ha‟m na‟tiyje tiykarında ha‟reket tu‟rin anıqlaymız׃ 
93. Diametri 870 mm Tashkent-Qıbray suw trubasındag‟ı suw ag‟ımının‟ tezligi
0,5 m/s. Suwdın‟ 293 K dag‟ı kinematikalıq jabısqaqlıg‟ı 10 
-6
m
2
/s. Suw 
ag‟ımının‟ ag‟ıw ta‟rtibin anıqlan‟ 
94. Benzinniń salıstırma awırlıǵı 820 kg/m
3 
bólsa onıń tıǵızlıǵın tabıń 
95. Idısda salıstırma awırlıǵı 842 kg/m
3
ǵa teń bólǵan 27620 litr kólemdegı neft 
bar. Oǵan salıstırma awırlıǵi belgisiz bolǵan 19260 litr kólemdegi neft quyıldı. 
Payda bólǵan aralaspanıń salistirma awirliǵi 863 kg/m
3 
ǵa teń bolsa, belgisiz 
salistirma awirliqti aniqlań? 
96. Idısdaǵı monometrlik basım 0,62 kg/m
2
ge barometrlik basim 757 mmsimob
baǵana biyikligine teń bolsa, idisdaǵi tolıq gidrostatik basımdı anıqlań? 
97. Gaz turbadaǵi monometr suw menen toldirilǵan bolib, ondag‟I vakkum 
kórsetkishi 3282 mm suw bag‟anasi biyikligine teń. Eger borometrlik basım 752 
mm simob bag‟ana biyikligine teń bolsa, gaz turbasindaǵi tolıq gidrostatikaliq 
basımdı tabıń? 
98. Deametri 158 mm bolǵan turbalardıń gidravlikalıq radiusın tabıń? 
99. Turbanıń diametric 258 mm hám odan aǵıb atırǵan suwdıń sarpi 370 l/sek ǵa 
ten bolsa, turbadan aǵıb atırǵan suwdıń órtasha tezlıgin tabıń? 
100. Kanaldıń suw maydanı boyınsha keńlıgı 3,8 m o‟zen tubı boyınsha keńligi 2 
m kanaldaǵı suwdıń shuqurligi 2m hám kanaldaǵı suwdıń ortasha tezligi 0,85 
m/sek bolsa, odan aǵıb atırǵan suw sarpin aniqlań?