1. Geodeziya fanining vazifasi, axamiyati, boshka fanlar bilan boglikligi. Gеodеziya so`zi «yеr bo`lish»

10.Plan nima?
Plan yer yuzasini kichik qismini tekislikdagi gorizontal proektsiyasini qog'ozdagi kichraytirilgan tasviri. Planda joydagi chiziqlarning uzunligi, ob'ektlar kontur-larining maydoni va yo'nalishlar orasidagi burchaklar o'zgarmaydi. Planning masshtabi uning hamma qismida bir xil bo'ladi. Plan shartli ѐki mahalliy to'g'ri burchakli koordinata sistemasida ham chizilishi mumkin. Agarda planda faqat joydagi tafsilotlar tasvirlangan bo'lsa, bunday planga tafsilotli ѐki konturli plan deyiladi. Planda joydagi tafsilotlardan tashqari joy relefi gorizontallar bilan tasvirlangan bo'lsa, bunday plan-topografik plan deb ataladi. Qurilish maydonining bosh loyihasini tuzishda topografik planlardan foydalaniladi. Bu planlarda er ostki va er ustki qismida joylashgan barcha inshootlar tasvirlanadi. Korxonaning o'lchamlariga va turiga bog'liq ravishda qurilish maydonining bosh plani ishchi loyihalari 1:500, 1:1000 masshtablarda, ayrim ob'ektlari ularning murakkabligiga qarab 1:200 masshtabda tuziladi. Qurilish montaj ishlari jaraѐnida va qurilish ishlarining nihoyasida ijroiy s'ѐmka bajariladi va bu asosda ijroiy bosh plan tuziladi. Bu plan asosida bino va inshoot loyihada ko'rsatilgan o'lchamlarda qurilganligi tasdiqlanadi ѐki loyihadan og'ishi aniqlanadi.

11.Karta va uning turlari.
Butun yer sirtining ѐki uning ayrim katta qismining sferik yuzaga tushirilgan kartografik proektsiyasini qog'ozdagi kichraytirilgan tasviriga karta deyiladi. Kartada chiziq uzunligi, ob'ektlar konturlarining maydoni, yo'nalishlar orasidagi burchaklarda ma'lum o'zgarishlar bo'ladi. Karta o'rtasidan (o'q meridianidan) uzoqlashgan sari masshtab o'zgarishi ortib boradi, ya'ni masshtab kattalashadi. Bu kamchiliklar kartografik proektsiyani tanlash va tuzatmalar kiritish yo'li bilan ma'lum darajada bartaraf etiladi. Plan singari kartalar tafsilotli (konturli) va topografik bo'ladi. Kartalar masshtabiga bog'liq holda shartli ravishda bo'linadi: 1:100000 va undan yirik masshtabdagi kartalar – yirik masshtabli kartalar deyiladi; 1:200000 dan 1:1000000 gacha bo'lganlari o'rta masshtabli kartalar va 1:1000000 dan kichik masshtabdagi kartalar mayda masshtabli kartalar deyiladi. Loyihalash, qurilish montaj ishlari, geodezik ishlarni ta'minlash uchun tuziladigan planlar qo'yidagi masshtablarda bo'ladi: 1:200, 1 : 500, 1 : 1000, 1: 2000, 1: 5000. Karta tuzishda birinchi navbatda meridianlar va parallellar bilan chegaralangan kartografik to'r quriladi. Bundan tashqari karta abssissa va ordinata o'qlariga parallel bo'lgan butun songa karrali bo'lgan kilometr to'ri bilan to'ldiriladi, ularning burchak uchlari koordinataga ega bo'ladi.

12.Profil nima?
Berilgan yo'nalish bo'yicha joy vertikal kesimining qog'ozdagi kichraytirilgan tasviriga joyning profili deyiladi. Joy profili injenerlik tarmoqlarini, chiziqli inshootlarni loyihalash va qurish jaraѐnida ishlatiladi. Profilda relef ifodali tasvirlanishi uchun uning vertikal masshtabi gorizontal masshtabga nisbatan 10 ѐki 20 marta yirik qilib olinadi. Qurilish maydonining bosh loyihasini tuzishda topografik planlardan foydalaniladi. Bu planlarda er ostki va er ustki qismida joylashgan barcha inshootlar tasvirlanadi. Korxonaning o'lchamlariga va turiga bog'liq ravishda qurilish maydonining bosh plani ishchi loyihalari 1:500, 1:1000 masshtablarda, ayrim ob'ektlari ularning murakkabligiga qarab 1:200 masshtabda tuziladi. Qurilish montaj ishlari jaraѐnida va qurilish ishlarining nihoyasida ijroiy s'ѐmka bajariladi va bu asosda ijroiy bosh plan tuziladi. Bu plan asosida bino va inshoot loyihada ko'rsatilgan o'lchamlarda qurilganligi tasdiqlanadi ѐki loyihadan og'ishi aniqlanadi.