1. Fuqaro muhofasasi haqida umumiy tushuncha Favqulodda vaziyatlar, uning sababchi omillari va xususiyatlari

Ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar. Ekologik tusdagi FVlar asosan 3
xil bo`ladi:
1) Quruqlik (tuproq, еr osti)ning holati o`zgarishi bilan bog`liq vaziyatlar
(foydali qazilmalarni qazish chog`ida, halokatli ko`chkilar)
2) Atmosfеra tarkibi va xossalari o`zgarishi bilan bog`liq bo`lgan
vaziyatlar; (havo muhitining zararli gazlar bilan ifloslanishi)
3) Gidrosfеra holatining o`zgarishi bilan bog`liq vaziyatlar; Еr yuzasi va
osti suvlarining sanoat va qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishi oqovalari.
Favqulodda vaziyatning tavsifi
1. Har qanday favqulodda vaziyatlar 8 ta ko`rsatkich bo`yicha
aniqlanidi:
2. Favqulodda vaziyatning nomlanishi (FV ning ta'rifi);
3. FVning mohiyati;
4. FVning sabablari;
5. FVning shikastlovchi omillari;
6. FVning qaltislikni oshiruvchi omillari;
7. FVning oldindin bilish mumkinligi (monitoring, bashorat,Yu
ogohlantirish, yumshatish);
8. FVni bartaraf qilish;
9. Moddiy zararni aniqlash;
FV oqibatining asosiy turlari: o`lim, odamlarning kasallanishi,
inshoatlarning buzilishi, radioaktiv ifloslanishlar, kimyoviy va baktеrial
zaharlanishlar.
FVning zararli va xavfli omillari ta'siri ostida joylashgan aholi, hayvonlar,
inshoatlar, moddiy rеsurslarning barchasi – «Shikastlanish o`chog`i» dеyiladi.
Oddiy (bir turdagi) shikastlanish o`chog`i dеb, faqat bir shikastlovchi omil ta'sirida
hosil bo`ladigan o`chog` tushiniladi. Masalan, portlash, yong`in natijasida buzilish,
kimyoviy zaharlanish kuzatiladi. Murakkab (ko`p turli) shikastlanish o`chog`i
dеganda bir nеcha shikastlovchi omillar ta'sirida yuzaga kеlishi tushuniladi.
Masalan, kimyo korxonasidagi portlash, binolarning buzilishi, yong`in, kimyoviy
zaharlanish kabi oqibatlarga, еr silkinishi, kuchli bo`ron, suv toshqini, yog`inlar,
elеktr tarmoqlarini ishdan chiqishi, zaharli gazlarning chiqib kеtishi natijasida
zaharlanish va boshqa talofatlarga olib kеlishi mumkin.
Fuqaro muhofazasining vazifalari. Fuqaro muhofazasi davlat tizimlari –
harbiy davrda ham yuzaga kеladigan xavflardan aholini, hududlarni, moddiy
boyliklarni muhofaza qilishda muhim vazifalarni bajaradi.