1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari. Kinеmatika asoslari

Trayektoriya:

 

Moddiy nuqtaning o‘z 

harakati davomida bosib o‘tgan nuqtalarini 

---

4 

 

birlashtiruvchi chiziq harakat trayektoriyasi deb ataladi. 

Yo„l  va  ko„chish: 

Jismning  harakat  trayektoriyasi  bo‘ylab  bosib  o‘tgan 

masofasi, trayektoriya uzunligi yo‘l deb ataladi va s harfi bilan belgilanadi. 

Jism harakatidagi boshlang‘ich va oxirgi vaziyatini tutashtiruvchi yo‘nalishli 

kesma ko‘chish deb ataladi. 

Absalyut  qattiq  jism  –  har  qanday  kuch  ta’sirida  ham  istalgan  ikki  nuqtasi 

orasidagi masofa o’zgarmay qoladigan jismga aytiladi.  

Soddalashtirish  maqsadida  jismlar  harakati  uch  turga  bo‘lib  o‘rganiladi: 

ilgarilanma, aylanma va tebranma. 

Ilgarilanma 

harakat: 

Harakat 

davomida  jismning  hamma  nuqtalari  bir  xil 

ko‘chsa,  bunday  harakatga  ilgarilanma 

harakat deyiladi. 

Jismlar  harakatini  uch  turga:  ilgarilanma, 

aylanma va tebranma harakatlarga 

bo‘lish  shartli  bo‘lib,  bu  murakkab 

harakatlarni tahlil qilishni osonlashtiradi 

va 

matematik 

ko‘rinishda 

ifodalash 

imkonini beradi.