1-фасл. Мовароуннаҳрда қадим давлатлар ва миллий маънавиятнинг шаклланиш омиллари

Талабаларга тайёргарлик учун ёрдамчи материаллар:


1. ИСЛОМГАЧА МИЛЛИЙ МАЪНАВИЯТИМИЗНИНГ ШАКЛЛАНИШ БОСҚИЧЛАРИ

Босқичлар

Тарихий давр

Асосий маънавий қадриятлар

20. 
    Ўша китов, с.139-140
    

49

		а) Оилавий муносабатларнинг
I Энг қадимги маънавият унсурлари	Ибтидоий жамоа	тартибга солиниши ва уруғ жамоанинг ташкил топиши; б) Яратувчилик меҳнатининг эъзозланиши; в) Тупроқ, сув, оловнинг
		эъзозланиши;
II
Илк шаҳар	Илк шаҳар-	Илм ва имон уйғунлигининг
жамоаси	давлатлар	шаклланиши
маънавияти
III
Миллат ва миллий давлатнинг	Буюк давлатлар (империялар)	Миллат, миллий адабий тил ва миллий давлатнинг шаклланиши
шаклланиши

1. 
   Энг қадимги маънавият унсурлари – Исломгача миллий маънавиятимиз тараққиётининг биринчи босқичи. Тош асрига мувофиқ келувчи ибтидоий жамоа даврида шаклланган маънавий қадриятлар. Бу даврда ҳануз ёзув ихтиро қилинмагани учун яхлит шаклланган алоҳида маънавият тизими ҳақида хулоса қилиш қийин.
   
2. 
   Илк шаҳар жамоаси маънавияти – Исломгача миллий маънавиятимиз тараққиётининг иккинчи босқичи. Асосан бронза асрига мувофиқ келувчи илк шаҳар- давлатлар даврида шаклланган яхлит маънавият тизими (масалан, шумерлар маънавияти ёки “Авесто” маънавияти). Бу давр одамлари Борлиқ ҳақиқатини асосан асотир тарзида тасаввур этганлар.
   
3. 
   Миллат ва миллий давлатнинг шаклланиши – Исломгача миллий маънавиятимиз тараққиётининг учинчи босқичи. Темир асри ёки буюк салтанатлар даврида шаклланган маънавий қадрият – “миллат” тимсол-тушунчасининг вужудга келиши (масалан, туркий битикларда ўз ифодасини топган “турк будуни” тимсол- тушунчаси.)