1. Фан ижтимоий-маданий ҳодиса сифатида билим, фаолият ва ижтимоий

Ҳамкорликдаги тадқиқот
. Санъат соҳасида ҳамкорликдаги ижод деб 
номланган ижоднинг махсус шакли ажратиб кўрсатилади
. Бундай ҳамкорлик 
томошабин ёки тингловчига санъат асарида ифодаланган ҳодисаларнинг ортида 
яширинган чуқур мазмунни (контекст – текст – тубмаъно) англаш имконини беради 
Педагогик тадқиқот
– бу педагогик жараёнда янгиликни излаш ва топишдир
. 
Бундай ижоднинг биринчи босқичи – ўзи учун янгиликни кашф этиш, педагогик 
вазифаларни ҳал этишнинг ностандарт воситаларини билиб олишдан иборат. 
Педагогик 
ижоднинг хусусий кўриниши импровизация ҳисобланади.
Замонавий илмий тадқиқот 
концепциялари
да инсон қандай кучлар таъсирида 
ўзгаришига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бинобарин, бу янги концепцияларга муқобил 
равишда ахлоқий меъёрлар, тарбия, маърифат ва маънавий-маданий мулоқот 
жараёнидаги идеаллар ва қадриятларни киритиш устувор аҳамият касб этмоқда.
Илмий тадқиқотнинг амал қилиш механизмлари
. 
Гипотеза. Илмий тадқиқот ва 
ижодий фаолият инсон интеллектуал салоҳиятини юксалтирувчи омиллар бўлиб, булар 
орқали инсоннинг биладиган ҳақиқати ҳам билимдан иборат бўлади, ақл эса илмдан 
қувват олади ва шунинг билан бирга илм ҳам эгалланади.
Назария
– 
бу табиат ва жамият қонунларининг тушунишгагина эмас, балки унга фаол 
таъсир этиб ақлий асосда ўзгартиришлар киритиш ҳақидаги илмий ғоялар тўпламидир
. 
Илмий билишда назария ҳодисаларнинг муайян туркуми, бу туркумдаги ҳодисаларнинг 
моҳияти ва уларга нисбатан амал қиладиган борлиқ қонунлари ҳақидаги билимларнинг 
мантиқий асосланган ва амалиёт синовидан ўтган тизими сифатида ҳам талқин этилади. 
У ўрганилаётган ҳодисаларнинг мазмунини ёритувчи табиат ва жамият умумий 
қонунларининг 
кашф 
этилиши 
натижасида 
шаклланади. 
Назариятаркибигаунингасосларисифатидамавжудбўлганваюзагакелишинибелгилаганбар
чаэлементларкиради. 
Дастлабкиназарийнегиз, 
яънижамулжамҳолдатадқиқотобъектиҳақидаумумийтасаввурни, 
объектнинг 
идеал 
моделиниташкилэтувчикўпсонлитамойиллар, 
аксиомалар, 
қонунларназариянингажралмастаркибийқисмиҳисобланади. 
Назарий 
модель 
айнивақтдаасосийназарийтамойиллартизимигатаянувчикелгуситадқиқотлардастуриҳамд
ир.