Фойдаланувчининг интерфейси. Фойдаланувчи эксперт тизимига буйруқ ва ахборот киритиш щамда унинг буйру\и орқали чиқадиган ахборотни олиш учун фойдаланилади. Команда (буйруқ)лар ыз ичига билимларни қайта ишлаш жараёни бошқармайдиган параметрларини олади. Ахборот одатда маълум бир танаффуслар билан бериладиган қиймат, ащамият шаклида берилади.
Фойдаланувчи ахборотни киритишнинг тыртта услубидан фойдаланиши мумкин: меню, буйруқ (команда), табиий тил, шахсий интерфейс.
Эксперт тизимининг технологияси чиқадиган ахборот сифатида нафақат қарорни, шунингдек зарур тушунтиришни олиш имкониятини щам кыриб чиқади.
Одатда икки хил тушунтириш фарқлаб курсатилади. Яъни:
сыров быйича бериладиган тушунтириш. Бунда фойдаланувчи щар қандай пайтда эксперт тизимидан ыз хатти-щаракатларини изощлашни талаб этиши мумкин;
муаммоларни щал этишдан олган тушунтириш. Фойдаланувчи ечимни олгандан сынг, у қандай олингани ты\рисида изощ талаб қилиши мумкин. Тизим эса масалани ечишдаги щар бир қадамини тушунтириб бериши керак.
Ту\ри, эксперт тизими билан ишлаш технологияси оддий эмас. Мазкур тизимларнинг фойдаланиш интерфейси дыстона муносабатда былади. Яъни у сиз билан «суxбатлашиш» чо\ида қийинчиликлар ту\дирмайди.
Билимлар базалари. Улар муаммоли соxаларни, шунингдек, фактлар орали\идаги мантиқий бо\лиқни баён этади. Базада марказий уринни қоидалар эгаллаган. қоида муайян бир шароитда нима қилиш кераклигини белгилайди ва у икки қисмдан иборат былади:
Биринчиси, бажарилиши мумкин былган ёки былмаган шарт-шароит. Иккинчиси, агар шароит бажариладиган былса, амалга оширилиш керак былган хатти-щаракат.
Эксперт тизимида фойдаланиладиган барча қоидалар тизимини ташкил этади. Бу тизим оддий тизимга қиёслаганда xам бир неча минглаб қоидаларни уз ичига олади.
Барча билим турлари, предмет соxаси хусусияти ва лойиxанинг (билим быйича мутахассиснинг) малакасига бо\лиқ xолда у ёки бу даражада ыхшашлик билан бир ёки бир неча семантик моделлар ёрдамида ифодаланиши мумкин.
Интерпретатор. Бу эксперт тизимининг бир қисми булиб, базадаги билимларни маълум бир тартибда қайта ишлайди. Интерпретаторнинг иш технологияси қоидалар мажмуининг кетма-кетлигини кыриб чиқишга олиб боради. Агар қоидадаги шартларга риоя этилса, маълум хатти-щаракатлар бажарилса фойдаланувчига щам унинг муаммоларини ечиш вариантлари тақдим этилади.
Бундан ташқари купгина эксперт тизимларида қуйидаги қушимча блоклар киритилади: маълумотлар базалари, xисоб-китоб блоки, маълумотларни киритиш ва тузатиш блоки.
Xисоб-китоб блоки бошқарув қарорларини қабул қилиш билан бо\лиқ xолатларда зарур булади. Айни пайтда режа, жисмоний, xисоб-китоб, щисобот ва бошқа доимий щамда тезкор кырсаткичларни уз ичига олган маълумотлар базалари муxим рол уйнайди. Маълумотларни киритиш ва тузатиш блокидан маълумотлар базасидаги жорий ызгаришларни тезкор ва уз вақтида акс эттириш учун фойдаланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |