1. Dunyoqarash subyektiv voqe’likni baholovchi qarorlar to‘plamidir. Atrof-olamni anglashga harakat qilish natijasi o‘laroq kelib chiqadi. Dunyoqarash diniy, falsafiy, ilmiy bo‘lishi mumkin. Dunyoqarash

 Materiya
(lot. materia 
— modda) — borliqning moddiy shaklini ifodalovchi umumiy tushuncha. 
Olamda "umuman odam" boʻlmaganidek "umuman M." ham boʻlmaydi, balki M.ning aniq, koʻrinishlari 
uchraydi. Shu tarzda fikr yuritgan faylasuflar barcha moddiy obʼyektlarga xos xususiyatlarni 
umumlashtirib ifodalash uchun M. tushunchasini qoʻllashgan. M. tushunchasini moddiy olamning 
substrati (asosi) sifatida Platon va Aristotel ishlab chiqqan, shu bilan birga M. sof potensiya (yashirin 
imkoniyat) deb tushunilgan. M.ni R. Dekart 
fazoviy koʻlam va boʻlinadigan moddiy substansiya deb 
taʼriflagan va u 17— 18-asr materializ-mning asosi boʻlgan. M. dialektik materiayaizmyaint asosiy 
tushunchasidir. Materialist faylasuflar M. tushunchasini bir yoklama boʻrttirib, borliq tushunchasi bilan 
aynanlashtirib talqin etishadi. Tabiat, jamiyat va inson ta-fakkurining asosida yotuvchi va ularni 
umumlashtiruvchi tushuncha substansiya (mohiyat) deb ataladi. Olamning asosida bitta substansiya 

---

yotadi deb hisoblovchi oqim monizm, ikkita substansiya yo
tadi deb hisoblovchi oqim dualizm, koʻp 
substansiyalar yotadi deb hisoblovchi oqim plyuralizm deb atalgan
Fazo va vaqt
yoki 
Makon va 
zamon
— borliqning umumiy yashash shakllari; fazo dunyoni tashkil etuvchi obʼyektlar va ulardagi 
tarkibiy nuqtalarning oʻzaro joylashish tartibi, koʻlami va miqyosini ifoda etsa, vaqt dunyoda sodir 
boʻluvchi xodisa va jarayonlarning ketma-ket roʻy berishi va davomiyligini ifodalaydi. Fazo va 
vaqtning tabiati hamda mohiyati haqida qadimdan faylasuflar xilma-xil nuqtai nazarni ilgari surgan. 
Ularni umumlashtirib 2 ga: 
substansial
 va 
relyatsion konsepsiyaga
 ajratish mumkin. Substansial 
konsepsiyada fazo va vaqtning mutlaq jihatlari, relyatsion konsepsiyada esa ularning nisbiy jihatlari 
mutlaqlashtiriladi. 
Harakat
— borliqning ajralmas xususiyati boʻlgan oʻzgaruvchanlikni (qarang 
Barqarorlik va 
oʻzgaruvchanlik
) ifodalovchi falsafiy kategoriya. H. tushunchasi imkoniyatlarning voqelikka 
aylanishini, roʻy berayotgan hodisalarni, olamning betoʻxtov yangilanib borishini aks ettiradi. 
Olamdagi har qanday jarayon H. tufayli sodir bo
ʻladi. Har qanday oʻzgarish — H.dir. Oʻzgarishlar 
faqat moddiy obʼyektlarga emas, balki maʼnaviy, gʻoyaviy obʼyektlarga ham xosdir. Har qanday 
(moddiy yoki gʻoyaviy) obʼyektning mavjudligi undagi H. va oʻzgarishlar tufayli namoyon boʻladi. 
36.
«Axborot» so`zi kutilayotgan yoki bo`lib o`tgan voq
е
a, xodisalar to`g`risidagi 
ma'lumotlarni bildiradi. 
Kundalik turmushda har bir mutaxassis turli xil axborotlar bilan ish yuritadi. Axborot 
tushunchasi bir qancha fanlarda turlicha izohlangan. Masalan: falsafada axborot inson 
ongiga ta'sir etib, ob'
е
ktiv r
е
allikni aks ettiruvchi va harakatlantiruvchi kat
е
goriya sifatida 
ishlatiladi. 
Kib
е
rn
е
tika, informatika fanida axborot voq
е
a - xodisa to`g`risidagi bilimlarni oshirish 
yoki noaniqlikni kamaytirish m
е
zoni sifatida qo`llaniladi. 
Yangi axborot texnologiyalarining yaratilishi va ularning jamiyat turli jabhalariga kirib 
borishi informatikaning yangi sohasi - ijtimoiy informatika fanining ajralib chiqishiga 
sabab bo’ldi. Ijtimoiy informatika quyidagi masalalarni o’rganadi:
•
Axborotlashgan jamiyat taraqqiyotining qonuniyatlari va muammolari; 
•
Axborot resurslari jamiyat rivojining ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy faktorlari sifatida; 
•
Axborotlashgan jamiyatda shaxs; 
•
Axborot madaniyati; 
•
Axborot xavfsizligi;