1. Dtsni tayyorlash qanday ta’lim muasasalari uchun majburiydir?

Kuzatishda keng qo‘llaniladigan metodlaridan biri so‘rovnomadir. So‘rovnoma yozma (testlar) yoki intervyu (so‘zli) bo‘lishi mumkin. Bu metod tarbiyachi yoki ota-onalar tomonidan o‘rganilayotgan obektning yoki shaxsning qiziqishlari, qarashlari bo‘lishi mumkin.

5. Suhbat.

Kuzatuvda keng qo‘llaniladigan metodlardan biri suhbat metodidir. Bu metod ko‘r va zaif ko‘ruvchilar va ularning ota-onalari, tiflopedagoglardan olingan ma’lumotlar orqali olib boriladi. Bunda pedagog kutilayotgan shaxsga olingan aniq maqsadga yo‘nalgan savollar tuzilgan bo‘lmog‘i lozim.

6. Bolalar ishini o‘rganish.

Bolalar ishini o‘rganish metodi bolalarning bilimlarini va qobiliyatlarini aniqlashda yordam beradi. Bunda har xil rasmlarni tahlil qilish, har xil qog‘ozlardan, plastilin, loy, hamirdan foydalaniladi. Ularning ishi analiz qilinganda, uning tez tugatilganini emas, balki bosqichma-bosqich bajarilishi, xatolari va h.k hisobga olinadi.

Ularning bilimlarini aniqlashda tarbiyachi yoki kuzatuvchi yozma ishlar, insho bayonlar o‘tkazilishi mumkin.

7. Hujjatlarini o‘rganish.

Pedagogik xujjatlarni o‘rganish (mashg‘ulot konspekti, mashg‘ulotdan tashqari o‘quv-tarbiyaviy reja, bayonnomalar, pedagoglar yig‘ilishining hisoboti, tarbiyachilarning metodik yig‘ilishlari) o‘quv-tarbiyaviy jarayonni, maktabdagi pedagoglarning erishgan ishlariga xulosa qilish mumkin. Bolalarning shaxsiy xujjatlarini o‘rganish har bir bolani ruhiyatini, qobiliyatini aniqlashda yordam beradi.

Tiflopedogogika umumiy pedagogika yetakchi qoidalari asosida ko‘rishi chuqur o‘zgargan bolalarning xususiyatlarini hisobga olgan holda rivojlanmoqda. Tiflopedagogikaning eng asosiy vazifasi- bolalardagi to‘laqonli bo‘lmagan ko‘rish funksiyalaridan unumli foydalanish va ta’lim jarayonida ularni rivojlantirish, ularni saqlab qolish uchun sharoitlar yaratib berish, psixik va jismoniy rivojlanishda ikkilamchi nuqsonlarni oldini olish va yengib o‘tish uchun maxsus yo‘naltirilgan korreksion- pedagogik ishlarni olib borishdir. Aqliy, ahloqiy, jismoniy va estetik tarbiya masalalarini pedagogik yechishda, politexnika ta’limida, tiflopedagogika, ularning psixologik–pedagogik klinik-oftolmologik kompleksini xususiyatlarini rivojlanishini o‘rganishga tayanadi, chunki shulargina o‘quv-tarbiya jarayonining korreksiyalash va o‘rnini to‘ldirish yo‘nalishida bo‘lishini ta’minlaydi. Ko‘ruv jarayoni chuqur buzilgan bolalar rivojlanishining korreksiyasi umumta’lim va mehnat tarbiya jarayonida hamda maxsus korreksiya mashhulotlarida va yakka mashg‘ulotlarda amalga oshiriladi. Tiflopedagogikada qo‘llaniladigan metodlar bo‘yicha bolalar ommaviy o‘rta ta’lim bilimlarini birmuncha ortiqroq vaqt davomida o‘zlashtiradilar. Ko‘rlar maktablarida ta’lim effektivligi relefli yozuvning hozirgi zamon vositalarini qo‘llash orqali erishiladi. Har xil ko‘rgazmali vositalar orqali, ko‘zi ojizlar maktabida umumta’lim predmetlarini o‘qitish uchun kata shrifli mashg‘ulotliklar yaratilgan bo‘lib, ularda ko‘rgazmali illyustrasiyalarda tasvirlangan obektlarning asosiy belgilari ajralib turadi. Ta’lim-tizimining sifatini oshirishda ko‘rlar maktablardagi tiflografika va tiflotexnikasining roli kattadir. O‘qitish ishlari barcha metodlarida bolalarning qoldiq va ojiz ko‘ruvi himoyalanadi.

Tiflopedagogika fanining asosiy vazifalari demak quyidagilarni tashkil etadi:

• Ko‘rishda jiddiy nuqsoni bo‘lgan shahslarni psixologik – pedagogik va kinetik jihatdan o‘rganish;

1. 
   Nutq va fikrlash bir-biriga chambarchas bog’liq, chunki boshqalar nutqini qabul qilib, uning ma’nosiga qarab bizda fikrlash vujudga keladi, o’z fikri-mizni esa nutq orqali bayon etamiz. Nutq ikkinchi signal sistemasi sifatida bolaning yoshligida birinchi signal sistemasi asosida paydo bo’lib rivoj-lanadi. Bola bir yoshga kirganda u 5-10 ta so’zni ayta oladi, ikki yoshda uning so’z boyligi 300 taga, 3 yoshda 1000 taga, 4 yoshda 2000 taga, 5 yoshda 2500 taga etadi, Bolaning so’z boyligi uning sog’ligiga, ota-onasi va tarbiyachilarning madaniyatiga, ular olib boradigan tarbiyaviy ishlar mazmuniga bog’liq. Maktab yoshigacha va boshlang’ich sinf o’quvchilarida hosil bo’lgan shartli reflekslar, o’rgangan so’zlar miya hujayralarida mustahkam iz qoldirib, uzoq yillar saqlanadi. Shuni alohida qayd qilish kerakki, bolada nutq qobiliyatining paydo bo’lishi va rivojlanishi uchun iming markaziy nerv tizimining tuzilishi va funksiyasi normal rivojlangan bo’lishi zarur. Avvalo uning eshitish organlari va bosh miya po’stlog’ining chakka qismida joylashgan eshitish markazi sog’lom bo’lishi kerak. Chunki boshqalarning so’zini eshitish uchun uning eshitish qobiliyati normal bo’lishi lozim. Kuchli, qo’zg’aluvchan, muvozanatlashgan, kam harakat tip. Bu tipda ko’z-g’alish va tormozlanish kuchli, ammo ularning o’rin almashinuvi sust. Bu tipga kiruvchi bolalarda shartli reflekslar sekin hosil bo’ladi, tez so’nadi va sekin tiklanadi, ular o’qish, yozish va gapirishni tez o’rganadilar, ularning xulqlari yaxshi, odobli, nutqlari sekin va ravon, his tuyg’ulari past bo’ladi.
   
2. 
   Nimjon yoki sust tip. Bu tipda nerv prosesslari sustligi, kam qo’z-g’aluvchanligi va muvozanatlashmaganligi, ya’ni tormozlanish jarayonining yuqoriligi bilan xarakterlanadi. Bu tipga kiruvchi bolalar ish qobiliyati past, nutqi sekin, yaxshi rivojlanmagan, so’z boyligi kam, qiyinchiliklardan qo’rqadigan, tez charchaydigan, o’qish, yozishni sekin o’rganadigan, maktab hayotiga qiyinchilik bilan ko’nikadigan, o’z o’rtog’ining xarakteriga ixtiyorsiz mosla-shadigan, o’zlashtirish past, xarakteri beqaror, maqsadsiz, diqqati beqarorligi bilan xarakterlanadi.