1. delphi визуал дастурлаш муҳити

Uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls,
Forms, Dialogs;


Type
TForm1 = class(TForm) Private
{ Private declarations }
Public
{ Public declarations }
end;


Var
Form1: TForm1;
Implementation
{$R *.dfm}


End.


Визуал компоненталар библиотекаси

D elphi синфлари мураккаб ирархик структурага эга бўлган визуал компоненталар библиотекасини (Visual Component Library -VCL) ташкил қилади. VCL таркибига кирувчи юзлаб синфлар мавжуд. Ҳамма бошқа синфга аждод синф бўливчи асосий синфларга қуйидагилар киради.

Компоненталар - синфларнинг нусхалари бўлиб, TСomponent синфининг давомчиларидир (авлодидир). Бошқа ҳамма синф нусхалари объектлар дейилади. Компоненталар билан объектлар оласида фарқ шундаки, формада компоненталар билан (манипуляция қилиш) иш кўриш мумкин, лекин объект билан иш кўриш мумкин эмас. Масалан, компонента бўлмаган TFont синф объектини қарайдиган бўлсак уни формага жойлаштириб бўлмайди. Компоненталар Label ёки Edit ларни формага жойлаштириш мумкин ва уларни жойлаштиришда TFont синф турига кирувчи Font хоссасидан фойдаланилади.

VCLга кирувчи синф TObject бошқа ҳамма синфларнинг энг юқориси бўлиб, объектларни тузиш ва бошқариш имконини беради. Бу синфга бир неча усуллар бирлаштирилган.
VCLга кирувчи TPersistent синфи TObject синфидан келиб чиқади ва у объектларни ташкил қилиш учун ўзида бир неча усулларни сақлайди.
VCLга кирувчи TComponent синфи барча компоненталар ирархиясининг энг юқорисида жойлашади. TComponent синфи давомчилари визуал бўлмаган компоненталар бўлиб ҳисобланади. Визуал бўлмаган компоненталар дастурни лойиҳалаш боскичида ташқи кўриниши дастурнинг бажарилиши боскичидаги кўринишидан мутлоқ фарқ қилади. Айримлари дастурнинг бажарилиши вақтида умуман кўринмайди. TComponent синфи визуал компоненталар учун асос синф бўлиб ҳисобланади.
VCLга кирувчи TControl синфи катта қисмдаги хоссалар, усуллар ва визуал компоненталар ҳодисаларини таъминлаб беради. Булар ёрдамида клавиатурадан ва сичқончадан фойдаланган ҳолда маълумотларни экранга чиқариш ва дастурга киритиш мумкин.
TWinControl синфи TControl синфининг давомчиси бўлиб ойна элементларини бошқаришни яратиш учун ишлатилади.
TGraphicControl синфи TControl синфининг давомчиси бўлиб график элементларини бошқариш учун ишлатилади. TGraphicControl синфи асосий аъзолари қуйидагилардир: Shape - геометрик фигура; PaintBox - расм чизиш учун панел; Image - тасвир; Bevel - уч ўлчовли рамка. TGraphicControl синфи битта усул ва битта хоссага эга.
Procedure Paint; virtual; - график элементларни бошқариш учун тасвирларни чизади.
Property Canvas; TConvas; - график элементларни бошқаришни экранда тасвирлаш учун хизмат қилади.