1. Darsning maqsadi

Mavzu : Alisher Navoiy g`azallari matni ustida ishlash
1. Darsning maqsadi :

a) mavzu asosida o`quvchilarda bilim ko`nikmasini hosil

qilish ;

b) o`quvchilarda ajdodlarimiz madaniyati va ma'naviy

me'roslariga, ona -Vatan va milliy urf-odatlarga muhabbat

tuyg`usini uyg`otish ;

2. Rivojlantiruvchi maqsad :

a) mustaqil va erkin fikrlash qobiliyatini oshirish ;

b) o`quvchilarni hozirjavoblikka o`rgatish ;

3. Tarbiyaviy maqsad :

Axloqiy va siyosiy savodxonlikni oshirish .

4.Darsning jihozi :

Navoiy portreti ,shoir ijodiga mansub kitoblar,ko`rsatmali

plakatlar,test savollari,magnit tasmasi,boshqotirmalar .
5.Darsning borishi :

a) tashkiliy qism ;

b) guruhlarga bo`lish;

v) raqbatlantirish

6.Dasrning uslubi :

a) o`yin musobaqasi ;

b) savol - javob
O`qituvchi sinf xonasiga Navoiyning " Qaro ko`zim " qazali bilan aytiladigan qo`shiqini xirgoya qilib kiradi .

Yozuv taxtasiga yangi mavzu yozilib ,Navoiy portreti ilinadi . Sinf o`quvchilarini ikki guruhga ,Farhodlar ,Shirinlar guruhiga ajratiladi. Ikkala guruh a'zolari bir - birlariga (ro`baro) qarab o`tiradilar . Musobaqa 4 turda o`tkaziladi .

1-tur . " Zukkolar musobaqasi ".
2 - tur . " Tez savolga tez javob " o`yini.
3 - tur " Men boshlayman sen davom et " o`yini .
4 - tur . " Buloq ko`z ochdi " nomli ijodkorlik tanlovi .

1 - tur : Yozuv taxtasiga har ikki guruhdan bittadan o`quvchi chiqib ,Farhod va Shirin xarakteriga xos bo`lgan xislatlarni yozadilar.

2- tur : qolgan o`quvchilar o`qituvchi bergan topishmoq asosida o`ntadan savol o`qiydilar . Raqib guruh a'zolari javob beradilar .
3 - tur : Doskadagi o`quvchilar javoblarni izohlagach guruh a'zolari navbatma - navbat. Raqib guruh a'zolariga qazal aytadilar . Raqib guruhi a'zolari berilgan qazallarni tezlik bilan sharhlaydilar .
4 - tur : ( Ijodkorlik ) " Buloq ko`z ochdi " deb nomlanadi . Har ikkala guruh a'zolari o`z ijodlaridan namunalar o`qiydilar .
Baholash mezoni to`rtburchak ,beshburchak ,uchburchak ,ko`k ,yashil , qora " Rag`bat " , kartochkalaridan iborat bo`ladi .

O`quvchi baholarni to`plagan kartochkalar yig`indisiga qarab belgilaydi .

Har ikkala guruh ballari o`qituvchi tomonidan e'lon qilinadi . Baholar o`z vaqtida kundalik daftarlarga qo`yib borilishi kerak . Savollar bo`lsa javob berib,yangi dars izohini boshlaydi . Yangi darsga Navoiy qazallaridan bir baytdan plakatlarga quyidagicha yozib keladi .

Ushbu g`azallarning mavzusini , g`azal g`oyasini avvalgi darsda muhokama qilinganligi uchun bu darsda faqat she'rning matni ustida ishlanadi .

1-3-4-5-6- g`azallar foilotin- foilotin - foilotin ,foilun ruknida bo`lib, aruzning ramali musammani mahzuf baxrida

2-g`azal esa mafoilun -mafoilun-mafoilun- fauvlun ruknida bo`lib ,aruzning xajazi musamani maxzuf baxrida yozilgan .

O`qituvchi har bir g`azal paradigmasini doskada chaqqonlik bilan ko`rsatib borishi va shu paradigma asosida she'rni ifodali qilib o`qishi ,qo`shiq qilib aytishi , stolni chertib she'rni ohangga solib aytishi yanada yaxshi natija beradi .

Paradigmadagi "- - - - - " ,belgi cho`ziq bo`g`in belgisi bo`lib, ko`proq undosh bilan tugagan bo`g`inlarga qo`yiladi .

Qisqa bo`g`in qisqa talaffuz qilinadigan unli bilan tugagan hisoblanib," V " belgisi bilan belgilanadi .

Bundan tashqari tarkibida cho`ziq unli bo`lgan qo`sh undosh bilan tugagan yopiq bo` g`in o`ta cho`ziq bo` g`in hisoblanadi va quyidagicha belgilanadi " V " misra oxirida " ~ " kabi belgilanadi .

Navoiyning " Kecha kelgumdir debon " deb boshlanuvchi g`azalida " kelmadi " so`zi, ikkinchi g`azalida " qilgil", 3- g`azalida " yo`q " so`zlari radif bo`lib kelganligi aytiladi .Beshinchi g`azalda esa radif so`zi qo`llanmagan ,biroq barcha g`azallarda g`azal janrining qofiyalanish tartibi saqlanib qolganligi aytilib , o`quvchilardan g`azallardagi qofiyalanuvchi so`zlar so`raladi .

O`quvchilar qofiyadosh so`zlarni birin - ketin aytadilar.

Mustahkamlash :
O`qituvchi darsni tushuntirib bo`lgach, magnit tasmasida uch-to`rt xil mumtoz shoirlar g`azallari bilan aytiluvchi qo`shiqlarni eshittiradi. O`quvchilar g`azal paradigmasini chizib o`qituvchiga aytadilar . Shu tariqa yangi mavzu mustahkamlanadi.

Darsni yakunlash :
Darsni yakunlovchi qismida o`qituvchi o`quvchilarga Navoiy g`azallaridan yod olib,darslikda berilmagan g`azallarning paradigmasini chizib kelishni vazifa qilib beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar :

1. Ta'lim taraqqiyoti jurnali
2. Adabiyot darsligi 8- sinf
3. A.Hojiahmedov "Aruz vazni " kitobi
4. Aziz Qayumov. Alisher Navoiy asari .