1-dars. Sintaksis haqida umumiy tushuncha

Atov gap

@uzbek_tilim

111-mashq. Gaplarni o‘qing. Ko‘z o‘ngingizda nimalar gavdalanganligini bayon qiling.

@uzbek_tilim
1. – Eh yoshlik, yoshlik! Suvday o‘tib ketadi-ya!
– Qarilik ham!
(«Hikmatli latifalar va nishonga urilgan so‘zlar»)
2. Harakat qilmoq! Harakat qilmoq! Biz shuning uchun mavjudmiz. (I.Fixte)

111-mashq. Gaplarni o‘qing. Ko‘z o‘ngingizda nimalar gavdalanganligini bayon qiling.

@uzbek_tilim
3. Sayl. Hammayoq odamlarga to‘lib, g‘ala-g‘ovur, o‘yin-kulgi boshlanib ketdi. (Mirmuhsin)
4. Tun. Hammaga qo‘rquv solib turuvchi Ixtiyoriddin qal’asi. Baland va xo‘mraygan sovuq bu binoda chiroq yo‘q, faqat darvozalari, qalin devorlari ustida mash’ala ko‘tarib yurgan posbonlargina bor. (Mirmuhsin)

111-mashq. Gaplarni o‘qing. Ko‘z o‘ngingizda nimalar gavdalanganligini bayon qiling.

@uzbek_tilim
5. Cheksiz dasht, yassi tepaliklar... Me’morning mag‘rib tomonda, tepaliklar ustida yarqirab turgan yarim oy o‘rog‘iga ko‘zi tushdi. (Mirmuhsin)
6. Shavvol, ya’ni saraton avjga mingan, havoning nihoyatda qizigan bir kuni. Tallimarjondan chiqqan uch arava Dasht karvonsaroyida andak to‘xtadi. (Mirmuhsin)

Bilib oling.

@uzbek_tilim
Atov gap – so‘zlovchi ko‘z o‘ngida biror voqea-hodisani, narsa-buyum yoki davrni gavdalantirishga, xotira yoki xayolida ular bilan aloqador voqea-hodisani tiklashga xizmat qiluvchi vosita.

Atov gap bitta so‘zdan iborat bo‘lishi ham, aniqlovchi bilan kengayib kelishi ham mumkin:

@uzbek_tilim
1. Bahor.
2. Erta bahor.

112-mashq

@uzbek_tilim

Qatorning kesimga bog‘liq umumiy xususiyatini aniqlab, «ortiqcha» uchinchi gaplarni toping.

Savol va topshiriqlar

@uzbek_tilim
SAVOLLAR
1. Atov gap nega shunday nomlangan? Atov gap matnda qanday vazifani bajaradi?
2. Atov gap qaysi zamonda keladi?
3. Atov gap necha so‘zdan iborat bo‘ladi?
4. Atov gaplardan qachon foydalanamiz?

Uyga vazifa. 90-topshiriq

@uzbek_tilim
So‘z yoki qo‘shimcha qo‘llash bilan bog‘liq xatoliklarni toping va tuzatib ko‘chiring.

Uyga vazifa. 91-topshiriq

@uzbek_tilim
Musofir, mijja qoqmay, jin (ko‘cha) so‘zlarining izohlarini aniqlang va lug‘at daftaringizga ko‘chiring:
1) safardagi kishi;
2) Uyqusiz holda bo‘lish;
3) faqat odam yura oladigan tor;
4) boshi berk.

Foydalanilgan adabiyot:

@uzbek_tilim