1-Dars. Olingan bilimlar yuzasidan takrorlash

MAQOL VA MATALLAR
MAQOLLAR


Grammatik jihatdan gap holida shakllangan, xalq donishmandligi natijasida vujudga kelgan barqaror birikmalar maqollar sanaladi.
Masalan, Shamol bo'lmasa, daraxtning uchi qimirlamaydi. Bolta tushguncha, to'nka dam oladi.
Maqollar xalqning hayotiy tajribasi, donishmandligi natijasida maydonga keladi. Ular nutq jarayoniga qadar tilda tayyor holda barqaror birikma sifatida mavjud bo'ladi.
So'zlovchi bunday birikmalarni yaxlit holda nutqiga olib kiradi. Maqollar fikrni ta'sirchan, bo'yoqdor qilib ifodalovchi qudratli vositadir. Nutqda maqollardan o'rinli foydalanish so'zlovchining mahorati sanaladi.


153- mashq. Quyida berilgan maqollar va matallarning ma'nosini sharhlang.
1. Do'sting bo’lsa bog'ing chamandir,
Do'sting bo'lmagani — fe'ling yomondir.
2. Arslon izidan qaytmas, yigit so'zidan.
3. To'g'ri o'zadi, egri to'zadi.
4. Saxiy bilan baxil bir buloqdan suv ichmas.
5. Ko'z qayerda bo'lsa, mehr ham o'sha yerda.
6. Er yigitning quvvati — el quvvati.
7. Ayolning sarishtasi — odamning farishtasi.
8. To'g'ri yurdim yetdim murodga, Egri yurdim qoldim uyatga.
9. Ko'ngli qoraning yuzi qora.
10. Yaxshiga qora yuqmas, yomonga el boqmas.


154- mashq. Matnni ko'chiring. Maqollarning ma'nolarini izohlang.
Telbaga tilmoch kerak emas,
Telbaning terisi qalin.

Tikan bo'lib oyoqqa sochilguncha,

Gul bo'lib ko'krakka sanchil.

Toza ko'zaning suvi toza.

Gado arazlasa, to'rvasiga ziyon.

Ahmoqning aqli to'pig'ida.

O'yla, izla, top o'yini!

155-mashq. Matnni o'qing. Maqollarni mazmuniga ko'ra, quyidagi guruhlarga ajratib ko'chiring:
1. Vatan va vatanparvarlik haqida.
2. Do'stlik haqida.
3. Mehnat va mehnatsevarlik haqida.
4. Kamtarlik va manmanlik haqida.


MATALLAR