1-dars. Morfologiya va uning o’rganish ob’yekti. So'Z turkumlari dars maqsadi

Savol va topshiriqlar
1. Egalik qo'shimchalari deganda nimani tushunasiz?

2. Egalik qo'shimchalarining ko'plik shakllari doimo ko'plik ma'nosini bildiradimi?

3. Agar ko'plikni bildirmasa, qanday vazifada qo'llaniladi?

4-dars. SI FAT VA UNING USLUBIYATI
Dars maqsadi: o'quvchilarda sifat va uning xususiyatlari haqida bilim va ko'nikmalar hosil qilish.
R e j a:

1. Sifat haqida umumiy o'rta ta'limda olingan bilimlarni eslash.

2. Sifat ma'nodoshlari uslubiyati.

3. Sifat nia'nodoshlaridan nutqda o'rinli foydalanish.

Ma'lum belgi bir necha so'zlar orqali ifodalanishi ham mumkin. Masalan: katta, ulug', ulkan, buyuk, gigant; chiroyli, go'zal, xushro'y, bejirim va boshq. Bunday so'zlar muayyan bir umumiy ma'no asosida birlashsalar ham, lekin ular bir-biridan ma'lum farqlanishga ham ega. Bunday farqlanish ularning boshqa so'zlar bilan bog'lanishida, ma'lum uslubga xoslanishida aniq namoyon bo'ladi. Masalan, odam so'zi katta, buyuk, ulkan, ulug' sifatlarini qabul qila oladi, lekin gigant sifati odam bilan bog'lana olmaydi. Chunki u qurilishlarda binolarning shakl-belgisini ifodalashga xoslangan. Shuningdek, ulug’ buyuk so'zlari shakl belgisidan tashqari xususiyat belgisini ham ifodalaydi. Bunday vaqtda ular bilan ma'nodosh bo'lib keladi. Ulkan, gigant so'zlarida esa bunday ma'no yo'qligi uchun ular bilan ma'nodoshlikni hosil qila olmaydi.

Shuning uchun ham sifatlarning ma'nodoshlarini bilish va o'z o'rnida qo’llay bilishi so'zlovchining nutqiy mahoratini ko'rsatadi.