1-dars. Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Kelgusi rejalar:

O'qituvchi: Pedagogik texnologiyalarni o'zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, o'z ustida ishlash. Pedagogik mahoratni oshirish. O'quvchi: Mustaqil ishlashni o'rganadi. O'z fikrini ravon bayon qila oladi. O'rganilgan mavzu asosida qo'shimcha materiallar izlaydi, ularni o'rganadi. Do'stona muhitda, hamkorlikda ishlash ko'nikmasi shakllanadi.

Darsning borishi:

O'tilgan mavzu yuzasidan bilimlarni sinovdan o'tkazish.

«Intelekt» metodi asosida o'tilganlar yuzasidan malaka hosil qilish. O'qituvchi savollarni o'qiydi, o'quvchi to'g'ri javobni ketma- ketlikda yozib boradi:

1.Bajaruvchining harakat va holat jarayoniga qay darajada ishtirok etishini bildiruvchi fe'l shakli.

2. Fe'l necha nisbat shakliga ega?

3.Qaysi nisbat shaklining maxsus qo'shimchalari yo'q?

4. Bajaruvchining o'zi ustida amalga oshiradigan harakat yoki holatni ifodalaydigan fe'l shakli.

5.O`zlik nisbat shakli fe'l asosiga qaysi qo'shimchalarni qo'shish orqali hosil qilinadi?

6.«yuvindi» -.....nisbati.

7.«qiynaldi» -.....nisbati.

8.«aytdi» -......nisbati.

Topshiriq bajarib bo'lingach, o'qituvchi o'quvchilarga birin-ketin o'qitadi va eng to'gri bajargan o'quvchini o'zida belgilangan javoblar orqali aniqlab oladi (agar slayd orqali to'g'ri javoblar ko'rsatilsa, yana vaqt tejaladi). O'quvchilar to'g'ri javoblarini yashil rangda belgilab boradilar, xatosini qizil rangda. Bu usul vositasida o'quvchilarda o'z-o'zini nazorat qilish ko'nikmasi shakllanib boradi.

Masalan

	O'qirvchining javobi	O'z-o'zini baholash
1.	Fe'l nisbati	*
2.	4ta	?
3.	Aniq nisbat	*
4.	O'zlik nisbati	*
5.	-in,-il	*
6.	Aniq nisbat	?
7.	O'zlik nisbati	*
8.	O'zlik nisbati	?

O'quvchilarning uyda«Ozodalik – salomatlik garovi» mavzusida tuzib kelgan matnlari o'qitiladi va unda qo'llangan fe'llar tahlil qilinadi.

Yangi mavzu yuzasidan suhbat o'tkaziladi.

Sharifa xat yozdi. Xat kecha soat 15-00 da yozildi. Gaplarni solishtiring. Nimasi bilan farqlanayotganini ayting. Egalarini aniqlang.

Qaysi gapda harakatning bajaruvchisi ma'lum va qaysi gapda noma'lum ekanligini ayting.

O'quvchilar javob bergach, mashq orqali ifodalagan fikrlarining to'g'ri ekanligini aniqlash maqsadida «Bilib oling»da berilgan qoidani o'qib xulosa chiqaradilar.

1-Oquvchi: bajaruvchisi noma'lum bo'lgan harakat va holatni ifodalovchi fe'l shakli majhul nisbat deyiladi.

2-Yuqoridagi gapga e'tibor bersak, awalgisida bajaruvchi Sharifa, keyingisida xatni kim yozganligi noma'lum.

3-Avvalgi gapning fe'l shaklida maxsus qo'shimcha yo'q, keyingi gapda -il nisbat qo'shimchasi mavjudligi kuzatildi.

4- Xullas, 1-gap aniq nisbatdagi fe'l shaklida, 2-gap majhul nisbat fe'l shaklida qo'llangan.

O'quvchilarning yangi o'rganilayotgan mavzu yuzasidan mana shunday javob berishlariga, albatta, o'qituvchining o'zi tayyor bo'lishi va izchil ravishda interfaol usullaming «Aqliy hujum», «Tushunchalar tahlili» kabi ko'rinishlaridan o'rinli foydalanib turishlari zarur.

Mustahkamlash «Blis- so'rov» usuli asosida amalga oshiriladi.

Oquvchilarga (har ikki o'quvchiga bitta) «Blis- so'rov» jadvali berib chiqiladi. Unda o'qituvchi tomonidan tushunchalar berilgan bo'lib, o'quvchi uni tahlil qilishi kerak bo'ladi. Bu usul vositasida bir vaqtning o'zida butun sinfning mavzuni o'zlashtirganlik darajasi aniqlanadi.

Ilova:

Tushunchalar	Izoh	To'g'ri javobni belgilash	Guruh xatosi
Bajaruvchisi aniq boigan harakat yoki holatni bildirgan fe'l shakli	Aniq nisbat	+
Bajaruvchining o'zi ustida amalga oshadigan harakat yoki holatni ifodalagan fe'l shakli	Majhul nisbat	-
Bajaruvchisi noma'lum bo'lgan harakat yoki holatni bildirgan fe'l shakli	O'zlik nisbat	-