1-dars. Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

1. Ikki chiziqoralig'iga yoziladigan harflar:

a e i m n o` r s u v x o` sh ch

	2. Satr chizig'idan yuqoriga ko'tarib yoziladigan harflar: b d r l t h
	3. Satr chizig'idan quyiga tushirib yoziladigan harflar: q g j z y ng
	4.Satr chizig'ining ustiga ko'tarib va ostiga tushirib yoziladigan harf: f
Yozma harflarning tutashtirilishiga ko'ra turlari.	1. Yuqori qismidan tutashtiriluvchi harflar: o o` v
	2. Pastki qismidan tutashtiriluvchi harflar: a d e h i k l m n r t u x z sh ch
	3. O'rta qismidan tutashtiriluvchi harflar: v f g j z q y g` ng

Darsni qiziqarli o'tkazish maqsadida R. Jumaniyozov, T. Zufarovning alifbo va harflarga oid she'rlaridan foydalanish, ularni yod oldirish, rollargabo`lib, she'rlarni ifodali o'qitish va sahna ko'rinishlari ham tayyorlatish muqsadga muvofiq. Masalan, alifbo tahlilini ana shu kitobdan olingan quyidagi she'riy parcha bilan boshlash ham mumkin:

Aslim ,naslim “Alifbo” Bizni yaxshi bilsangiz,

Harflar menga jo-bajo. Hurmat bajo qilsangiz.

Yigirma to`qqiz askarmiz, Bo`lursiz haqqa vosil,

Birlashsak-so`z lashkarmiz. Ilmdan murod hosil.

Do`stga bag`ri kenglarmiz, So`ylab ajdod qadrini,

Dushmanlarni yengamiz. Ham avodlar dardini…

O'qituvchi yozma nutqda imlo qoidalariga amal qilish lozimligini ta'kidlaydi va "Imlo qoidalari deganda nimani tushunasiz?" — deb savol beradi. O'quvchilar tomonidan bcrilgan javoblami to'ldirib, to'g'ri va xatosiz yozish: unli va undosli harflarni, bosh harflami, tutuq belgisini o'rinli qo'llash, to'g'ri bo'g'in ko'chirish, qo'shma so'zlarni qo'shib, ajratib yozish haqidagi qoidalar imlo qoidalari deb atalishini, yangi o'zbek alifbosiga asoslangan "O'zbck tiliningasosiy imlo qoidalari" 1995-yil 24-avgustda O'zbekislon Rcspublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan tasdiqlanganligi va unga amal qilish shartligini uqtiradi. Bo'sh vaqtlarda mazkur asosiy imlo

qoidalari" 1995-yil 24-avgustda O'zbekislon Rcspublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan tasdiqlanganligi va unga amal qilish shartligini uqtiradi. Bo'sh vaqtlarda mazkur asosiy imlo qoidalarini o'rganishni topshiradi. Foydalanish uchun "Imlo lug'ati"ni tavsiya etiladi.

Mavzuning davomi sifatida maktabdagi devoriy gazetalar, peshlavhalarda, dars jadvaliva boshqa yozuvlarning imlosi haqida hamda ulardagi (mavjud bo'lsa) imloviy xatolar haqida suhbatlashiladi, darslikdagi 16-, 17-, 18-mashqlar bajartiriladi.

16-mashq shartiga ko'ra serob, rost, gurillab, sohil, burishgan, hunar_x mashaqqat, talabgor, shamollar, behad kabi so'zlarning talaffuzi va imlosidagi farqlar S.Rizayevning "Imlo va talaffuz lug'ati" (Toshkent,1998) kitobidan foydalangan holda lushuntiriladi:

N a m u na : O'zbek tilidagi ayrim so'zlar oxirida ketma-ket kelgan undoshlardan oxirgisi talaffuzda tushirib qoldirildi. Masalan, rost so'zi ros shaklida talalliiz qilinadi, imlo qoidalariga muvofiq rosttarzida yoziladi. Go 'sht, do 'st, past, g'tsht, artist kabi so'zlarda ham shu holat kuzatiladi.

19-mashq shartiga ko'ra berilgan so'zlar ishtirokida darslikdagi namunaga muvofiq gaplar tuish hamda ularning talaffuzi va imlosidagifarqlarni topish, "Bo'g'in va urg'u" mavzusi yuzasidan o'rganilganlari takrorlab kelish uy vazifasi qilib beriladi.

“Tasdiqlayman” O’TIBDO’: __________________