|
45
• Laboratoriya ishi - maxsus jihozlangan o`quv-laboratoriya xonasida tashkil
etilib, o`qituvchi ishning maqsadini tushuntiradi va o`quvchilarni topshiriqni
bajarish algoritmi (tartibi) bilan tanishtiradi. Laboratoriya ishida bajarilishi lozim
bo`lgan amallar aniq o`rnatilgan tartibda bajarilishi talab etiladi.
• Laboratoriya mashg`uloti - maxsus jihozlangan o`quv-laboratoriya
xonasida tashkil etilib, o`quvchilar egallagan bilimlarini aniqlashtirish, uni
tajribaviy uslubda isbotlash, tushunchalarini mustahkamlash, o`quv-laboratoriya
jihozlari bilan ishlashda amaliy malaka va ko`nikmalarni shakllantirish maqsadida
o`tkaziladi. Mashg`ulot bir nechta tarkibiy qismlardan iborat bo`lib, unda bir
vaqtning o`zida bir nechta laboratoriya ishi o`tkazilishi mumkin (pichan
bakteriyasi
tayoqchasi
va
urug`
tukchalarini
mikroskopda ko`rish).
• Ekskursiya - tabiiy sharoitda biron-bir obyekt, tabiiy hodisani o`rganish
imkoniyatini yaratuvchi tashkiliy-pedagogik jarayon. Ekskursiya sinfdan
tashqarida o`tkaziladi, cf tkazilish vaqti bilan cheklanmagan, o*quvchilar tarkibi
o`zgarishi (sinflardan terma qilib olingan) ham mumkin
• Eksperiment - sinov, tajriba, ilmiy-tadqiqot metodlaridan biri bo`lib,
pirovard
natijada ilmiy bashorat o`z isbotini topishi lozim. Eksperiment muayyan tartibda
muntazam qayd etilib borilishini talab etadi.
Laboratoriya va amaliy mashg"ulotlarga tayyorgarlik ko'rilar ekan, biologiya
laboratoriya xonasining sanitariya-gigiyenik holatiga e'tibor berilishi lozim: havo
almashinuvi, ozodaligi va boshqalar.
Biologiya fanidan laboratoriya va amaliy mashg`ulotlarni o`tkazishga zarur
bo’lgan asbob hamda jihozlar yuvilgan va quritilgan bo`lishi zarur. Tajriba
maqsadi va vazifasiga qarab, o`quvchilar soniga mos ravishda zaruriy asbob va
jihozlar tayyorlanadi. Bunda, laborant-assistent uslubiy qo`llanmada ko`rsatilgan
laboratoriya jihozlarini belgilangan miqdorlarda taqsimlab, muayyan tartibda
tayyorlab qo`yadi.
Har bir jihozning o`z o`rni bo`lishi lozim. Laboratoriya mashg`ulotlari
46
o`tkazib bo’lingandan so`ng, barcha jihozlar joy-joyiga qo`yilishi kerak. Bu
qoidani o`quvchilarga singdirib borish kerak va u odat tusiga kirishiga erishish
lozim.
Darsda o'qituvchi tomonidan tayyorlangan yo`riqnomalar, tavsiya va
topshiriqli varaqalar ishlatilishi mumkin. Odatda ularda ishning maqsadi
mujassamlanadi hamda tarkibiga ishni bajarish rejasi va topshiriqlar kiritiladi.
Bunday varaqalar o`quvchilarda qo`yilga'" riasalalarni mustaqil yechish, biologik
tajribalarni qadamba-qadam amalga oshirish malakalarini rivojlantiradi. Mazkur
topshiriq varaqalari bilan ishlash jarayonida o`quvchilarning ilmiy-tadqiqotchiligi,
faolligi rivojlanib, ortib boradi.
Laboratoriya va atnaliy mashg`ulotlar samaradorligini oshirish maqsadida
o`quvchilarni kichik guruhlarga b
lish, har biriga alohida vazifalar berish. olingan
natijalarning himoyasini tashkil qilish mumkin. Hamkorlikda amalga oshirilgan ish
esa - o`quvchilarning faolligini oshiradi, darsda olingan bilimlarni yanada
mustahkamlaydi.
Laboratoriya va amaliy mashg`ulotlarda yangi materialni kuzatish, tabiiy
obyektlardan keng foydalanish uslubini tatbiq etish ko`zda tutiladi. Bunday darslar
real bilimlarni to`plash, amaliy malaka va ko`nikmalarni shakllantirish maqsadida
o`tkaziladi.
Biologiya darslarida o`quvchilar bajarayotgan amaliy laboratoriya tajribalari
ta'lim-tarbiyaviy ahamiyatga egadir. Mustaqil bajariladigan laboratoriya tajribalari
o`quvchilarning bilim-malakalarni ongli ravishda o`zlashtirishga, fikrlash
faoliyati va biologiya faniga boigan qiziqishlarini rivojlantirishga, mehnat
malakalarini o`stirishga, kuzatuvchanlik qobiliyatini oshirishga, borliqni to`g`ri
idrok etishni shakllantirishga o`zining ta'sirini ko`rsatadi.
Laboratoriya va amaliy mashg`ulotlarni tashkil qilishda va o`tkazishda
quyidagi rejadan foydalanish mumkin:
- o`tilgan materialni takrorlash(suhbat, savol-javob);
- laboratoriya va amaliy mashg`ulot maqsadi va vazifasini tushuntirish;
47
- o`quv jihozlari bilan ishlash qoidalarini eslatish;
- ish tartibini tushuntirish;
- belgilangan laboratoriya va amaliy mashg`ulotni amalga oshirish;
- laboratoriya va amaliy mashg`ulot natijalarini qayd qilish;
- laboratoriya va amaliy mashg`ulot natijalarini himoyalash;
- laboratoriya va amaliy mashg`ulotni yakunlash;
- yakuniy savol-javob o`tkazish;
- o`quvchilarni reyting tizimida baholash.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
