1. Буйруқлар тизими архитектураларининг таснифи

Қўзралмас нуқтали форматлар
Замонавий компютерларда асосан байтга каррали бутун сонли ишорали ва ишорасиз форматлар қўлланилади: 16 бит - сўз, 32 бит - иккили сўз, 64 бит - тўртта сўз.
Аралаш ва касрли форматлар ҳозирча деярли қўлланилмайди (улар жуда кам ишлатилади).
Сўнгги йилларда ишорали сонларни ўзгартиришнинг модификацияланган шакли деярли ишлатилмай қолди, шунингдек тескари кодда манфий сонларни ёзиш (қўшимча код ишлатилади).
Ишорасиз формат барча операнд сонлари мусбат (манфий бўлиши мумкин эмас) деб тахмин қилади. Ишорасиз форматдаги сонлар билан операцияларни бажараётганда, битли сетка тўлиб кетиш белгиларига алоҳида эътибор қаратиш лозим.
Ўзгармас нуқта сонлар форматлари (давоми)
Упаковка қилинган куринишдаги бутун сонлардан фойдаланиш мултимедиали ишлов бериш билан боғлиқ. Буйруқлар бу сонларнинг барчасини параллел равишда қайта ишлаади.
SSE (Streaming SIMD Extensions) деб номланувчи замонавий ягона технология.
SSE4да 128 битли сўзга асос қилиб олинган ва тўртта бутун сонлар қўлланилади. Байтлар упаковка қилиган байт форматида 0 дан 15 гача рақамланган, 0 байт 128 битли сўзнинг энг кичик битларида жойлашган. Шунга ўхшаш упаковка қилинган сонларни рақамлаш ва жойлаштириш тизими 16-битли (0-7-сонли), 32-битли (0-3-сонли) ва 64-битли (0-1-сонли) бутун сонлар учун ишлатилади.
Упаковкаланган байтлар (16 дан 8 битгача)
Упаковкаланган бутун 16 та битли сонлар
Упаковкаланган 32-битли бутун сонлар
Упаковкаланган 64 битли бутун сонлар
Қўзғалма вергулли форматлар (давоми)
Иккили-ўнли бутун солардан фойдаланиш биринчи навбатда бухгалтерия ҳисоби ва статистика билан боғлиқ. Бу мақсадлар учун ҳар бир ўнлик рақамни эквивалент иккилик сонли тўрт битли (тетрад), яъни иккили- ўнли код (BCD -Иккилик кодли ўнли каср, BCD — Binary Coded Decimal) билан кодлаш принципи қўлланилади.
Одатда стандарт кодлаш 8421 бўлиб, бу ерда кодлаш белгисидаги сонлар сонларнинг оғирлигини кўрсатади. Қолган олтита комбинатсияни белгиларни, шунингдек, мумкин бўлган хизмат белгиларини кўрсатиш учун ишлатиш мумкин. "+" Белгиси одатда 1100 (Ч), " -" белгиси эса 1101 (Дҳ) билан белгиланади.
Тегишли ўн олтилик сонларни белгилаш "кредит" (кредит) ва "дебет" (дебет) бухгалтерия атамаларининг қисқартмаси сифатида қаралиши мумкинлиги асосида бундай келишув қабул қилинди.
Бошқа амалдаги белги конвентсиялари "+" учун 1010 ёки 1110 ва "-" учун 1011.
Баъзида белгисиз ўнли сонларни кўрсатишга рухсат берилади, кейин 1111 комбинатсияси белги учун ажратилган жойга ёзилади.
БCД кодларидан фойдаланиш самарали бўлиши мумкин бўлган бошқа вазифалар мавжуд. Ишлатилган БCД кодларининг бир қисми кейинги слайдда кўрсатилган.
Рухсат этилган нуқта форматлари (давоми)
Ҳисоблаш машиналари ўнлик сонларни ифодалаш учун иккита форматда дастур топди (барча сонлар бутун сонлар деб ҳисобланади): қадоқланган (а) ва зона (б). Иккала форматда ҳам ҳар бир касрли сон иккилик тетрад билан ифодаланади, яъни иккилик касрли код билан алмаштирилади.
Ўзгарувчан нуқта форматлари
Рухсат этилган нуқтали сонли форматлардан фойдаланишнинг энг муҳим камчилиги-бу битлар тармоғидаги сонларнинг чегараланиш диапазонининг чекланганлиги, бу эса тармоқнинг тўлиб тошиши ва масштаблаш тартибини қўллаш зарурлигига олиб келади.
Мисоллар: сон - 6719 қадоқланган форматда: 0000 0110 0111 0001 1001 1101, бу ерда охирги тетрад 1101 - " -" белгиси; зона форматидаги +3651 сони: 1111 0011 1111 0110 1111 0101 1100 0001, бу ерда зоналар 1111 кодлари билан белгиланади ва охирги тетрад 1100 - " +" белгиси.
Сонларни тасвирлашнинг "нормал" шакли бу камчиликдан холи: сонлар икки гуруҳга бўлинади, уларнинг биринчиси мантисса, иккинчиси - тартиб. А сони қуйидаги формула билан ифодаланади:
бу ерда МА - мантисса модули (қолган қисми формулада); па - А сон тартибининг модули; д - характеристиканинг асоси.
Формуладан келиб чиқадики, мантисса модули ўзгарганда тартиб модули ўзгариши керак, бу вергул билан "сузувчи" деб талқин қилинади. Шунинг учун шакл номи. Сузувчи нуқта (ФП) сонларининг диапазони ва аниқлиги буюртма ва мантисса учун берилган битлар сонига боғлиқ.