1-Boshlovchi: Assalom alaykum muhtaram do‘stlar hurmatli xonimlar va janoblar 2-boshlovchi

SHE'R (6ta Talaba)

2-boshlovchi: O'zbek tili eng yirik turkiy tillardan biri bo'lib, 15-16-asrlarda rivojlangan. Movorounnahr qarluq-uyg'ur shevalariga asoslangan. Hozirgi adabiy o'zbek tili Farg'ona-Toshkent dialektikasi asosida shakllandi.

1 -boshlovchi: Hozirgi kunga qadar O'zbekistonda mahalliy aholiga hos bo'lgan qadimgi o'zbek tiliga ozmi -ko'pmi o'xshash turli lahjalar yoki shevalar mavjud.

2 -boshlovchi: Ularni tushunishni osonlashtirish uchun keling, qadimgi Bobil minorasi afsonasidan bir misolni ko'rib chiqaylik.

1 -boshlovchi: E ha, siz bir paytlar odamlar o'z takabburliklari boyis osmongacha minora qurishga qaror qilishgan va Xudoning g'azabini qo'zg'ashadi. Keyin esa, Hudo ular bir birlarini tushunishmasliklari uchun, ularning tillini o'zgartirib qo'yishi haqidagi afsonani nazarda tutyapsizmi?

2-boshlovchi: Ha, ha, hammasi to'g'ri, lekin ularning barchasi dastlab adabiy o'zbek tilida gaplashgan bo'lsalarch-chi? Keling, bu safar ularga nima bo'lishini bilib olamiz.

BABYLON TO'RINI SAHNASI:

(Qisqa tarixi: Bir kuni dunyo bo'ylab sayohat qilgan keksa savdogar O'zbekistonning markaziy maydoniga yetib keladi, u yerda vayron bo'lgan minora atrofida ko'plab odamlar bir -biri bilan janjallashib turishardi. Nifoq sababini bilish uchun u har biri bilan gaplashmoqchi bo'ladi. Va ularning muammosi nimada ekanligini tushunadi)

1 -qadam:

Savdogar sahnaning qarama -qarshi tarafidan chiqib, qolgan qahramonlar turgan saxnaning ikkinchi tomoniga ketayotib, o'z hikoyasini boshlaydi.

Savdogar: Men qancha mamlakatlarga tashrif buyurganman, qancha tillarni ko'rganman, nihoyat sharq marvaridiga yetib keldim. Qiziq, bu yerda hech bo'lmaganda biror narsamni sota olarmikinman? Toxtachi, bular kim va nima uchun ular baland ovozda va g'alati bahslashmoqdalar, men ularning hech birini tushuna olmayapman!?

Bir guruh odamlar aylana shaklida turib, o'zlarining shevalarida va baland ovozda aybdor kimligi haqida bahslashar edilar. (turli shaharlarda turlicha ifodalanadigan so'zlarga alohida e'tibor berilishi kerak. Sen aybdorsan yo‘q sen deb hammasi shevada gapirishadi)

Savdogar ularning orasiga tushadi, olomonni tinchlantiradi va har biri bilan navbatma -navbat gaplasha boshlaydi. Hoy haloyiq tinchlaning.

Savdogar: do'stim, bu yerda nima bo'ldi? Birining oldiga borib so‘raydi
Lahjaning har bir vakili deyarli bir xil voqeani aytib beradi, lekin uning o'ziga xosligini ta'kidlash uchun hikoyani o'z shevasiga moslab o'zgartirardi.

Lahjalar uchun keng tarqalgan hikoya: yaqinda (har safar o'zgarib turadigan boshqalarning ismini ko'rsating) Bizga g'aroyib g'oyani berdi, u yerdagi eng baland va osmonga yetadigan minorani qurishni taklif qildi. Biz uni uzoq vaqt va birgalikda qurdik, har kuni, yomg'irmi, qormi, issiqmi yoki sovuqmi, birinchi bulutlarga yetguncha. (Qoraqolpoqcha, Tojikcha, Xorazimcha, Toshkencha, Buxorocha).

Ammo bir kuni, hamma uxlab yotganida, minora qulab tushdi va men uyg'onganimda, ular meni aybdor deb aytishdi (Qoraqolpoqcha, Tojikcha, Xorazimcha, Toshkencha, Buxorocha).

(boshqasining ismi va uning ayblanishining kulgili sababi). Lekin men buni hech kimga tushuntira olmayabman, Bu ahmoqlar!!! ular meni umuman tushunishmaydi.

Savdogar barcha hikoyalarni tinglaydi va oxirida hammasini o'rtaga to'playdi.

Savdogar: Men haqiqiy ahmoq kimligini aniq bilaman!

Hamma: Bu kim? Kim bu? Bilaman, men bu haq edim (turli nomlar va e'tiqodlar to'g'ri) (Qoraqolpoqcha, Tojikcha, Xorazimcha, Toshkencha, Buxorocha).

Savdogar: yo'q! Hammangiz ahmoqsizlar, chunki siz hammangiz bir xil o'zbek tilida gapirasiz, shunchaki so'zlar va talaffuzni ozgina o'zgartirib va shuning uchun bir -biringizni tushunolmaysiz !?

Hamma ehtiyotkorlik bilan va aniq gapirib, bir -biridan uyalib kechirim so'rashadi. (Qoraqolpoqcha, Tojikcha, Xorazimcha, Toshkencha, Buxorocha).