1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Реконструкция. Реконструкция асосий воситаларнинг ишчи потенциалини ошириш учун зарур бўлган маълум бир харажатларни талаб қилади. Реконструкция маҳсулот ишлаб чиқаришни кўпайтириш; таннархни пасайтириш, хизмат муддатини узайтириш, маҳсулот сифатини яхшилаш учун амалга оширилади. Ускунани ишчи холатини сақлаб туриш харажатлари реконструкция эмас. балким таъмирлашга тааллуқлидир.
Реконструкция ўз ичига ускунанинг бош компонентни мутлақо янги компонент билан алмаштириш жараёнини олади. Масалан, эски тунука томни янгисига, оловга чидамли сополга алмаштириш, кемага янада қувватлироқ двигателни ўрнатиш, бинони электр системасини анча яхшилаш.
Реконструкциянинг заруратига олиб келувчи холатлар:
1. Эски ускунани алмаштириш. Бунда эски компонентанинг қиймати ва унинг амортизацияси ҳисобдан чиқарилади, баланс қийматига тенг бўлган зарар ҳисобга олинади ва активнинг бошланғич счёти харажатлар миқдорига кўпаяди. Мисол учун, тунука томнинг қиймати 200 000 сўм, эскириши даражаси 80%, қиймати 60 000 сўм бўлган янги оловга бардош берадиган сополга алмаштирилади. Холатини яхшилаш харажатларининг харажатлар моддасига киритилиши қуйидагича расмийлаштирилади:
Эски компонентларни олиб ташлаш қийматини ҳисоблаш:
Дт Эскириш (эски том, 20 000 сўм х 80%) 16000
Дт Қайта куриш харажатлари 4 000
Кт Бино (эски том) 20 000
Янги компонент қийматининг ҳисоби:
Дт Бино (янги том) 60 000
Кт Пул маблағлари 60 000
Зарар, бошланғич қийматнинг амортизация қилинмай қолган қисмини ифодалайди. Бу усул шундай холларда қўлланиши мумкин, қачонки эски компонентнинг қиймати ва мос равишда эскириш даражаси аниқ бўлганда, ёки нисбатан аниқ белгилаш мумкин бўлса.
1. Актив счётининг ошиши. Активлар счётининг ошиши тамойили эски активнинг қиймати ва жамланган амортизацияси тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлмаганда қўлланилади. холатини яхшилаш харажатлари активлар счётига дебетланади. Алмаштирилиши зарур бўлган бир активнинг қиймати ва жамланган амортизацияси счётдан чиқарилиб юборилмайди, чунки унинг хақиқий қийматини ҳисоблаш мураккаб туюлади. Бу усулни қўллашнинг натижаси бўлиб. умумий қийматнинг ва жамланган амортизациянинг оширилган баҳоланиши ҳисобланади. Асосан, эски активнинг баланс қиймати айирбошлаш холатида нисбатан паст бўлади. Агарда компонентнинг эскириши уни айирбошлашга олиб келса, унда амортизация даражасини қайта кўриб чиқиш зарур.