1-bob. Biometrik tasvirlarni tahlil qilish va zamonaviy mobil texnologiyalar imkoniyatlari, tahlili, ular yordamida loyihalar yaratish

MUNDARIJA
KIRISH ……………………………………………………………………………7
1-BOB. BIOMETRIK TASVIRLARNI TAHLIL QILISH VA ZAMONAVIY MOBIL TEXNOLOGIYALAR IMKONIYATLARI, TAHLILI, ULAR YORDAMIDA LOYIHALAR YARATISH............................................................................................................8
1.1. Biometrik tasvirlar(ma’lumotlar) va ularni tahlil qilish...................................8
1.2. Mobil ilovalarni yaratishda ishlatiladigan dasturlar ........................................15
1.3. Mobil ilovalarning xususiyatlari, afzalliklari va kamchiliklari........................20
2-BOB. BIOMETRIK TASVIRLARGA ISHLOV BERUVCHI MOBIL ILOVANI ISHLAB CHIQISH BOSQICHLAR................................................27
2.1. Android Studio dasturi yordamida mobil ilovaning dizayn qismini
yaratish .................................................................................................................. 27
2.2. Android Studio dasturi yordamida mobil ilova kodini shakllantirish.............32
2.3. Mobil ilovani ishlashi bo'yicha yo'riqnoma.....................................................39
3-BOB. HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI VA EKOLOGIYA ...............46
3.1........................................................................................................46
3.2.......................................................................................49
3.3...............................................................................................54
XULOSA ……………………………………………………………………......59
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI …………………....…...60
ILOVA ..................................................................................................................61

KIRISH
Bitiruv ishini dolzarbligi: Hozirgi kunda barcha davlatlar axborot va rivojlangan texnologiyalar asrida yashamoqda. Inson ehtijojlarini ko’p qismini texnika va texnologiyalarning rivojlanishi hisobiga qondirib bormoqdamiz. Bugungi kunda zamonaviy axborot texnologilari rivojlanishi bilan har bir sohaga IT tushunchasi kirib kelmoqda buning asosiy sababi zamonaviy axborot texnologiyalari sohani rivojlanishi, uning ish unumdorligi oshishi va har taraflama qulaylik olib kelishidir. Shuning uchun bugungi kunda IT sohasiga katta e’tibor qaratilyapti. Bu borada davlat miqyosida bir qancha ishlar olib borilyapti bunga misol qilib, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning “Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish va ularning bo’sh vaqtini mazmunli tashkil etish bo’yicha 5 ta muhim tashabbus” ning 3-tashabbusi aholi va yoshlar o’rtasida kompyuter texnologiyalari va internetdan samarali foydalishni tashkil etish bo’yicha va “One Million Uzbek Coders” loyihasiga yoshlarni jalb qilish bilan olib borilyapti va bu o’z natijasini bermoqda. Bundan tashqari turli Start-Up loyihalar yo’lga qo’yilyapti.

Bugungi kunda ayniqsa, IT sohasida mobil ilovalar kundan-kunga rivojlanib bormoqda. Bu soha chet davlatlarda ancha rivojlangan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida biometrik tasvirlarga(ma’lumotlarga) ishlov berish, tekshirish yoki analiz qilishni mobil ilova ko’rinishida ba'zi bir variantlari ko'rib chiqildi.
Bitiruv ishining maqsadi: Ushbu ishimdan ko’zlangan maqsad, Android Studio dasturiy ta’minoti orqali Biometrik ma’lumotlarga ishlov beruvchi mobil ilova yaratish. Bu mobil ilova qisqacha “Biometric verification ” deb nomlandi. Bu ilova orqali biometrik ma’lumotlarga ishlov berish bo’yicha yetarlicha ishlar bajarildi.
Masalaning qo’yilishi :

• 
  Biometrik ma’lumotlarga ishlov beruvchi yoki tekshiruvchi mobil ilovalarning xususiyatlari
  
• 
  Android Studio dasturi xususiyatlari, imkoniyatlari
  
• 
  Android Studio dasturi orqali “Biometric verification ” ilovasini ishlab chiqish
  

Bitiruv ishi kirish, 3 ta bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati va dastur ilovasi qismidan iborat.
Bitiruv ishining birinchi bobida biometrik tasvirlarni yoki ma’lumotlarni tahlil qilish keltirildi.
Bitiruv ishining ikkinchi bobida biometrik tasvirlarga ishlov beruvchi mobil ilovani ishlab chiqish batafsil keltirildi.
Bitiruv ishining uchinchi bobida hayot faoliyati xavfsizligi haqida ma’lumotlar keltirildi.
Xulosa qismida esa uchta bob bo’yicha umumiy xulosa qilindi.
Foydalanilgan adabiyotlar qismida bitiruv ishini bajarish davomida foydalanilgan adabiyotlar va internetdan foydalanilgan manbalar ro‘yxati ko’rsatib o’tilgan.
Ilova qismida yaratilgan mobil ilova kodlari keltirildi.

1-BOB. MOBIL ILOVALAR ORQALI BIOMETRIK TASVIRLARNI TAHLIL QILISH VA ZAMONAVIY MOBIL TEXNOLOGIYALAR IMKONIYATLARI, TAHLILI, ULAR YORDAMIDA LOYIHALAR YARATISH

1.1. Mobil ilovalar orqali biometrik tasvirlarni tahlil qilish
Shaxsiyatni aniqlash fani inson tanasini va uning qismlarini o'lchash g'oyasiga asoslangan. Ushbu g'oyalarni birinchi bo'lib jinoyatchilarni ro'yxatga olish bilan shug'ullangan Parij prefekturasi xodimi frantsuz sud-tibbiyot olimi Alphonse Bertillon (1853 - 1914) tomonidan ishlab chiqilgan.
1879 yilda u antropometriya deb nomlangan jinoyatchilarni aniqlash tizimini taqdim etdi: ularning bo'yini, bosh uzunligini va hajmini, qo'llarning uzunligini, barmoqlarini, oyoqlarini va boshqalarni o'lchash, shuningdek, jinoyatchining og'zaki portreti, fotosurat to'liq yuzida va maxsus xususiyatlarning profilida va tavsifida portret.
Zamonaviy sud ekspertizasi ushbu tizimdan antroposkopiya, barmoq izlari, eskizlar, odamning yuzi va tanasida maxsus xususiyatlarni tavsiflashning yangi usullari va ularni amalga oshirish texnologiyalari bilan to'ldirib, hanuzgacha foydalanib kelmoqda.
Biroq, biometriya kontseptsiyasi alohida fan sifatida o'n yil o'tib shakllandi. Dastlabki biometrikaga ingliz tadqiqotchisi Frensis Galton asos solgan.
Biometriya yoki Biometriya?
Biometriya atamasi ikki so'zdan iborat - bio (Yunoncha Hayot degan so'z) va Metrikalar (O'lchovlar). Biometriya - bu shaxsiy xususiyatlar asosida shaxsni aniqlashga qaratilgan axborot texnologiyalarining bir bo'lagi.
Biometriya hozirgi paytda axborot xavfsizligi sohasidagi shov-shuvga ega, chunki u shaxsni aniqlashda yuqori aniqlikni ta'minlaydi
"Biometriya" atamasi - biometriya ingliz tilidagi adabiyotda insonning shaxsiy jismoniy va xulq-atvor xususiyatlarini o'lchash usullari va ularni identifikatsiyalash uchun ishlatish usullarini taqdim etadigan bilim sohasini qamrab olgan yangi biometrik sohasi sifatida paydo bo'ladi. yoki autentifikatsiya qilish maqsadlari.
Biometriya nima?

Endi qaysi atamani va nima uchun yaxshiroq ishlatilishini aniqladik, keling zamonaviy biometriya nima ekanligini aniqlaylik.

Biometriya - bu tirik mavjudotlar tanasining xususiyatlarini tavsiflash va o'lchashga asoslangan fan.
Avtomatik identifikatsiya qilish tizimlariga nisbatan biometrik deganda inson tanasining har qanday o'ziga xos xususiyatlaridan identifikatsiyalash yoki autentifikatsiya qilish uchun foydalanishga asoslangan tizimlar va usullar tushuniladi.
Bizning hayotimiz kimligimizni isbotlashimiz kerak bo'lgan holatlar bilan to'ldiriladi. Shaxsiy va professional sohalar ham shunday vaziyatlarga to'la.
Tez, ishonchli va qulay foydalanuvchi autentifikatsiyasini talab qiladigan ko'plab sohalarni ro'yxatga olish oson: shaxsiy kompyuter yoki smartfonga kirish, elektron pochtaga kirish, bank operatsiyalari, eshiklarni ochish va avtomobilingiz dvigatelini ishga tushirish, binolarga kirishni boshqarish, davlat chegaralarini kesib o'tish va umuman olganda davlat idoralari bilan har qanday o'zaro munosabatlar qanday qilib identifikatsiyani talab qiladi.
Shunday qilib, o'zligimizni aniqlash va tasdiqlash zamonaviy jamiyatda asos bo'lib, xavfsiz aloqalarni ta'minlaydi, firibgarlik va jinoyatchilikning oldini oladi.
Biometrik identifikatsiya qilish
Biometrik identifikatsiyalash ko'pincha sof yoki haqiqiy autentifikatsiya deb ataladi, chunki u virtual emas, balki aslida foydalaniladigan shaxsning biometrik belgisi (identifikatori) bilan bog'liq.
Biometrik identifikatsiyalashning o'ziga xos xususiyati biometrik ma'lumotlar bazasining katta hajmi bo'ladi: biometrik namunalarning har biri ma'lumotlar bazasidagi barcha mavjud yozuvlar bilan mos kelishi kerak (1: N yoki bittadan ko'plarga mos keladigan). Haqiqiy hayotda foydalanish uchun bunday tizim biometrik xususiyatlarga mos keladigan yuqori tezlikni talab qiladi.

1.2 Biometrik autentifikatsiya

Biz ushbu atamani tez-tez ishlatamiz, ahamiyatiga qaramay, ko'pincha chalkashliklar yuzaga keladi, chunki tizimlarning har xil turlarida ushbu atamaning ta'riflari farq qiladi, masalan, bank va huquqiy tizimlarda.

Shunga ko'ra biz biometrik tizimlar uchun ushbu atamalarning ta'riflarini beramiz.
Autentifikatsiya (inglizchadan - autentifikatsiya) - u tomonidan taqdim etilgan identifikatorning kirish mavzusining identifikatorini tekshirish tartibi. Autentifikatsiyaning oddiy misoli - foydalanuvchining identifikatorini tasdiqlash, u ilgari aniqlangan foydalanuvchilar ma'lumotlar bazasida u kiritgan loginni parol bilan taqqoslash. Ushbu misolda autentifikatsiya - bu parollarni taqqoslash jarayoni, so'ngra kirish huquqini berish yoki rad etish va identifikator faqatgina kirish bo'ladi.
Autentifikatsiya qilish usullari autentifikatsiya omillari deb nomlanadigan uchta asosiy toifaga bo'linishi mumkin: shaxs nimani biladi, foydalanuvchi nimaga egalik qiladi yoki shaxsning alomati bo'lgan narsa.



Biometrikada autentifikatsiya qilishning ikkita usuli ajratiladi:
1. Biometrik parametr asosida va aniq bir shaxsni aniqlaydigan noyob identifikatorga (masalan, identifikatsiya raqamiga) asoslangan tekshiruv, ya'ni bu usul autentifikatsiya texnikasi kombinatsiyasiga asoslangan.
2. Identifikatsiya, tekshirishdan farqli o'laroq, faqat biometrik o'lchovlarga asoslanadi. Bunday holda, o'lchangan parametrlar ba'zi identifikator asosida tanlanganlardan biri bilan emas, balki ro'yxatdan o'tgan foydalanuvchilar ma'lumotlar bazasidagi barcha yozuvlar bilan taqqoslanadi.
Har bir autentifikatsiya faktori kirish huquqini berish, tranzaksiya so'rovini tasdiqlash, hujjatni imzolash, boshqalarga avtorizatsiya qilish va h.k.lardan oldin shaxsni tasdiqlash yoki tasdiqlash uchun ishlatiladigan bir qator elementlarni o'z ichiga oladi.

Biometrikaning afzalliklari allaqachon barmoq izlari sensorlarini smartfon va planshetlar kabi mobil qurilmalarda keng joriy etishga olib keldi. Ammo biometrik texnologiyalarning barmoq izidan tashqari ko'plab turlari mavjud, yaqin kelajakda ular eng keng tarqalgan bo'ladi.

Biometrikaning asosiy turlari
Umuman olganda, biometrik identifikatsiyalash tizimlari ishlash printsipiga ko'ra ikkita asosiy turga bo'linadi: statik va dinamik.
Statik (fiziologik xususiyatlar)
• Barmoq izlari yoki papiller chiziqlar (barmoq izlari)
• Ko'zning ìrísí (ìrísí - ingliz tilida).
• ko'zning to'r pardasi (retina - ingliz tilida)
• Tomirlarni chizish
• Yuz
• Qo'l geometriyasi
• Yurak urishi
• DNK
• Multimodal identifikatsiyalash
Dinamik (xulq-atvor xususiyatlari)
Ingliz tili adabiyotida ushbu biometriya sinfiga nisbatan ko'pincha "behaviometriya" atamasi ishlatiladi.
• Qo'l yozuvi va imzo dinamikasi
• Yurak urishi
• Ovoz va nutq ritmi
• imo-ishoralarni tanib olish
• Kompyuter klaviaturasida ishlash tezligi va xususiyatlari (yoki kod panelida kod yozish)
• yurish
Biometrik tizimlarning sifat xususiyatlari
Statistik usullar
Ushbu baholashlar eng muhimlardan biri bo'lib, qoida tariqasida ular ishlab chiqaruvchi tomonidan biometrik uskunalarning asosiy xarakteristikalari orasida ko'rsatiladi.

Barmoqni passiv tipdagi termal sensorga qo'llanganda, barmoq yuzasining harorat xaritasi papirus naqshining pireoelektronik elementlarga tegishi va bo'shliqlardagi havo haroratiga asoslangan holda tuziladi. raqamli tasvirga aylantiriladi.

Biometrik ma'lumotlarni saqlash

Kirishni boshqarish tizimidagi biometriya
MDHdagi bu sohadagi eng yirik loyiha Qozog'iston Xalq banki tomonidan amalga oshirildi: barmoq izlari skanerlari, biometrik identifikatsiyalash uchun dastur va server dasturlaridan 9 ming bank xodimi foydalanadi.
Smartfonlardagi biometriya
Smartfon foydalanuvchilari 2020 yilga kelib 6 milliarddan oshadi. Kiyiladigan biometriya mavjud bo'lgan eng yirik biometrik texnologiyalarni qo'llash sohasidir. Smartfonlardagi biometriya haqida gap ketganda, birinchi navbatda barmoq izlari sensori o'rnatilgan iste'molchi smartfonlari xayolimizga keladi.
Va bu erda biz sizga hech qanday yangi narsa aytmaymiz, texnologiya, sotuvchiga qarab, juda ishonchli va juda qulay - ishonchliligi va qulayligi o'rtacha darajaga baholanadi.
Smartfonlardan biznes uchun foydalanish
Tijorat va davlat sektori uchun echimlar ancha qiziqroq va taniqli emas.
Barmoq izingiz yordamida siz nafaqat smartfoningizga, balki har qanday dasturga, masalan, sozlamalarga kirishni bloklashingiz yoki yangi dasturlarni o'rnatishni taqiqlashingiz va eskirganlarni olib tashlashingiz mumkin, bu ko'pincha korporativ smartfonlar uchun zarurdir, bularning barchasi siz AppLock dasturidan osongina foydalanishi mumkin (mening kamtarin fikrimcha, bu ushbu maqsadlar uchun eng yaxshisidir). Va buning hammasini unutish yoki josuslik qilish oson bo'lgan parol yordamida emas, balki o'zingizning barmoq izingiz yordamida amalga oshirasiz.
Barmoq izi datchiklari o'rnatilgan smart-kartalar

Aqlli biometrik kartalardan foydalanishning klassik stsenariysi - PIN-kodni o'zgartirish va to'lov vaqtida karta egasini aniqlash.

Kartalar o'rnatilgan quvvat manbai bilan yoki RFID texnologiyasidan foydalangan holda o'quvchidan energiya olishlari mumkin.
Biometrik kartalarning afzalligi shundaki, foydalanuvchining biometrik ma'lumotlarini xavfsiz saqlash, faqat kartada mahalliy.
Smart kartalarni tanlash - bu alohida va juda qiyin vazifa, xayriyatki, bizda bu borada batafsil qo'llanma mavjud.
Sun'iy intellekt va biometriya
Va nihoyat, kelajak haqida yana bir necha so'z, kelajak birdaniga kelmaydi, siz uyg'ongan narsa bo'lmaydi va qadam biometriyasiz qadam bosish mumkin emas.
Hatto Facebook dunyoni zabt etish uchun 10 yil vaqt sarfladi.
Shuningdek, turli sohalarda yangi texnologiyalar har xil stavkalarda joriy etilishi aniq. Tabiiyki, bu biometrikaga ham tegishli.
Ko'pchilik uy va avtomashinalar tez orada aqlli va turli xil raqamli texnologiyalar bilan to'yingan ikkita bo'shliq ekanligiga qo'shiladilar. Ehtimol, aynan shu sohalar yaqin kelajakda biometrik texnologiyalarni rivojlantirishning haydovchisiga aylanadi.