1. Банклар фаолиятида рискларнинг юзага келиш эҳтимоли ва унинг банк фаолиятига таъсири

Чехия банкларнинг кредит cиесати ва кредит портфели

• Чехия Миллий банки инфляцияни паст, барқарор ва шунинг учун прогноз қилинадиган даражада ушлаб туришга ҳаракат қилмоқда. У фоиз ставкалари ва пул-кредит сиёсатининг бошқа воситаларини белгилаш орқали инфляция даражасини 2 фоизга йетказади. Банк Бошқаруви макроиқтисодий прогноз ва унинг рисклари ва ноаниқликларини баҳолаш асосида улар тўғрисида қарор қабул қилади. Чехия Республикаси Конституциясига биноан ва Европа Иттифоқининг асосий қонунчилигига мувофиқ, CНБнинг асосий мақсади нарх барқарорлигини сақлашдир, бу CНБ тўғрисидаги қонунда ҳам мустаҳкамланган (пдф, 282 кБ). Нолга тенг инфляциядан кўра, нарх барқарорлиги нархларнинг мўътадил ва барқарор ўсишини англатади, бу соғлом иқтисодиётда табиийдир. Фоиз ставкалари CНБнинг асосий пул-кредит сиёсати воситасидир. Банк Бошқаруви ўзининг навбатдаги мажлисларида уларнинг даражалари тўғрисида қарор қабул қилади. Келгуси давр учун тарифлар ҳар бир учрашувдан сўнг дарҳол CНБ веб-сайтида еълон қилинади. Марказий банк фоиз ставкаларининг ўрнатилиши бозор фоиз ставкаларида ва иқтисодий ўзгарувчиларда, масалан, айирбошлаш курси, истеъмол ва инвестиция харажатлари, жамғармалар, ишлаб чиқариш ҳажмлари, товарлар ва хизматлар нархлари ва активлар нархида ўз аксини топади. Бозор инерциясининг турли шакллари фоиз ставкаларининг ўзгариши бир йилдан ортиқ кечикиш билан инфляцияга енг кучли таъсир кўрсатишини англатади. Даромаднинг ошиши инфляцияни пасайтиради ва ставканинг пасайиши аксинча инфляцияни оширади. CНБ нинг асосий фоиз ставкаси икки ҳафталик (2W) репо ставкаси ҳисобланади. Марказий банк ундан ўзининг репо операциялари бўйича юқори лимитли фоиз ставкаси сифатида фойдаланади, бу орқали у қисқа муддатли бозор фоиз ставкаларини бошқаради. Чехия иқтисодиётида узоқ муддатли ликвидлик профицити туфайли CНБ ўзининг репо операцияларида ликвидликни ўзлаштиради ва банкларни гаров сифатида қимматли қоғозлар билан таъминлайди. Битим тузилганда, икки томон қайта сотиб олиш шартномасини тузадилар, яъни муддат тугаши билан CНБ кредитнинг асосий қарзини ва фоизларни тўлайди ва кредитор банк CНБга гаровни қайтаради.