1. Bakteriyalar haqida tushuncha Bakteriya va viruslarning xususiyatlari, ularni qo’llanishi Bakteriologik quroldan himoyalanish

13-маvzu. Bakteriologik qurollar, ta’sir etuvchi omillari va ulardan muhofazalanish


Reja:
1. Bakteriyalar haqida tushuncha
2. Bakteriya va viruslarning xususiyatlari, ularni qo’llanishi
3. Bakteriologik quroldan himoyalanish

1. 
   Bakteriyalar haqida tushuncha
   

Bakteriologik qurol - odamlar, hayvonlar va o'simliklarni zaharlash uchun qo’llaniladigan moddalar va ularni manzilga etkazadigan vositalardir. Bakteriologik qurollarning zararli ta'sirining asosini kasallik taqratuvchi mikroblar va bakteriyalar ishlab chiqaradigan toksinlar tashkil qiladi.
Kasallik taqratuvchi mikroblar - bu ko'zga ko'rinmaydigan, hidsiz yoki o'ziga xos rangga ega bo'lgan eng kichik tirik jonzotlar. Ular tashqi muhitda, ayniqsa sovuq havoda va boshqa qulay sharoitlarda uzoq vaqt saqlanib turishga qodir.
Mikrob hujayralarining tuzilishi, kattaligi va ularning biologik xususiyatlariga qarab kasallik tarqatuvchi mikroblar quyidagilarga bo'linadi:

• 
  Bakteriyalar;
  
• 
  Viruslar;
  
• 
  Rikketsiyalar;
  
• 
  zamburug’lar.
  

Bakteriyalar - bu o'simliklardan kelib chiqqan, asosan bir hujayrali, faqat mikroskop bilan ko'rinadigan mikroorganizmlar.
Bakteriyalarning ikki shakli mavjud: tayoqchali va shar shaklida (13.1 va 13.2-rasmlar).
Tayoqcha shaklidagi bakteriyalarning uzunligi bo’yicha 2 dan 5 mikrongacha va kengligi 0,4 dan 0,8 mikrongacha, bakteriyalarning shar shaklidagisi esa diametri 1-2 mikrondan iborat.

13.1-rasm. Tayoqcha shaklidagi bakteriya	13.1-rasm. Shar shaklidagi bakteriya

Bakteriyalar ko’ndalang kesimi bo’yicha ikkiga bo’linib ko'payadi. Bir kunda, bakteriya, milliardlab mikrob tanasini tashkil qilishga qodir. Ammo hayot jarayonida mikroblar rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan va o'limga olib keladigan moddalarni chiqaradi.

Atrof muhitning ayrim omillari, masalan, quyosh nuri, haroratning o'zgarishi va havo namligining o'zgarishi ham mikroblarga zararli ta'sir ko'rsatadi.