1. baholash nazariyasiga kfrish

Asosiy xulosa:

Xulosalovchi baholash asosan ta’lim oluvchiga yoki I ta’lim oluvchi orqali ta’lim beruvchiga (o^cqituvchi, ta’lim I muassasasi, ta’lim yo‘nalishi, ta’lim tizimi) baho berish (faoliyatini monitoring qilish) hamda ta’lim oluvchilami saralash maqsadida rasmiy shaklda (imtihon, sinov, kurs ishi yoki diplom ishi topshirish va hokazo) o‘tkaziladi.

Shakllantiruvchi baholash asosan ta’lim jarayoni da- vomida bevosita o‘qituvchi tomonidan turli shakllarda o‘tkaziladi, bunday baholash natijasida olingan ma’lumot o‘qituvchi va ta’lim oluvchiga keyingi qadamlarini re- jalashtirish uchun yordam beradi.


¹ Stobart G. Testing Times: The Uses and Abuses of Assessment. - London-New York: Routledge, 2008. - P.14.


25



KomilJaliiov


1.3. Test turlari


Test bir yt>ki bir nechta test topshiriqlaridan iborat Ьо‘1а<й TesHopshiruvchidan qandaybarakatni amalga osbirish Iff qilinayotganiga qarab test tbpshiriqlari ikki gunAgatfhif di: yopiq test topshirig‘i va ochiq test topshirig‘i.^

• 
  Yopiq test topshirig‘i—berilganjavob variantlpri ichidai Ш to‘g‘risiifi tanlashni talab qiladigan test topshirig‘i.
  

Yopiq test topshiriqlari bir qancha shaiklfapflM bo*lia murnkin:

* _(S, - muqobil jaVobli test ,topstiirig‘i; i — «tq‘g‘ri-noto‘g‘ri» ^haididagi test topshirigfr;®l F' -taa&iashtmsh; t - ketnja-ketlikni topish.

• 
  Ochiq test topshirig‘i - tesftpjpsfiihivcM javolm^^y^ B’btashi :dg‘zak%«jb bemshi, 1]Ш etis^bajadl
  
• 
  kb^rsatishi vabokazbVtkiabqHinadigan test topshir^glB
  

.Ochiq test topshiriqlari asosan uch shaklda bo‘lishi murnkin: -qisqajavobni talab qiladigan test topshirig‘i;

• 
  kengaytirilgan javobni talab qiladigan test topshirig‘i;J
  
• 
  axnaliy test topsbirig‘i (test topshiruvchi biron-bir mahl sulot yaratishi yoki biron-biramalnibajarib ko‘rsatishi talab qilinadigan test topshirig‘i).
  

26



Baholash nazariyasi asoslari


Baholashning maqsadidan kelib chiqqan holda turli testlar qo‘llanilishi mumkin. Testlami tasniflashda (guruhlarga ajra- tishda) ulaming har xil xususiyatlari asos qilib olinishi mum- kin, shunga ko‘ra, test turlari ham har xil bo‘lishi mumkin.

Test natijalarini tahlil qilish usuliga ko‘ra barcha testlar uch guruhga boTinadi: normaga mo4jallangan test, mezon- ga mo‘ljallangan test va ipsativ test.

■ Normaga mo‘ljallangan test - test topshiruvchining В natijalari normalar (shu yoshdagi yoki o‘rganishning shu В bosqichidagi test topshiruvchilaming yirik guruhi nati- B jalari) bilan solishtiriladi.

Normaga moTjallangan testda test topshiruvchi erishgan natija xuddi shu testni yoki aynan shu domenni baholaydigan boshqa testni topshirgan yirik guruhlar (normativ guruh- lar) natijalari bilan solishtirilib, test topshiruvchining bilim darajasi boshqalarga nisbatan qanday ekanligi haqida xulo- sa chiqariladi. Masalan, Aliyev matematika bo‘yicha testda 70 ta test topshirig‘idan 33 tasini to‘g⁴ri yechgan boTsa, bu natija xuddi shu (yoki shunday) testni topshirgan normativ guruh (yoshi, bilim darajasi jihatidan Aliyevga o‘xshagan boshqa test topshiruvchilar) natijalari bilan solishtiriladi va Aliyevning matematika bo‘yicha bilim darajasi boshqalarga nisbatan yuqoriroq, pastroq yoki o‘xshash degan xulosaga ke- linadi.

27



Komi/ Jalilov


■


Normaga mo‘ljallangan testda test topshiruvchi Ьо|И

qabul qilinadigan qarorga boshqalaming natijalari ta’sir qj^

di. Masalan, nufuzli oliy ta’lim muassasasi abituriyentlarninJ
ichidan eng yuqori natija ko‘rsatgan 20 foizini o‘qishga ql
bul qilmoqchi bo‘Isa, normaga mo‘ljallangan test ishlatrgl
mumkin. Bunday holda test topshiruvchining o‘qishga qab|
qilinish yoki qilinmasligiga boshqa test topshiruvchilar qan»
day natijalarga erishganligi ham ta’sir qiladi.