1. Axborot haqida tushuncha

Axborot xususiyatlari 
 
Odatda, biror axborot ma’lum bir maqsadda foydalanish uchun eslab qolinadi yoki saqlab 
qo‘yiladi. Foydalanish maqsadidan kelib chiqadigan bo‘lsak, saqlab qo‘yilishi uchun axborot 
bizning ba’zi talablarimizga javob berishi shart. Axborotga qo‘yiladigan talablar umumiy 
mazmuniga ko‘ra birlashtirilsa, ular, asosan, quyidagi muhim uchta xususiyatga ega bo‘lishi 
lozim: 
Qimmatli
─
ma’lum darajada qimmatli bo‘lishi. Aks holda undan foydalanish ehtiyoji 
tug‘ilmaydi. Qimmatli axborot vaqt o‘tishi bilan o‘z qimmatini yo‘qotishi mumkin. Masalan, 
«30sentyabr kuni tantana o‘tkaziladi» degan axborot 1noyabrda o‘z qimmatini yo‘qotadi; 
To‘liq 
bo‘lishi. Ya’ni axborot o‘rganilayotgan narsa yoki hodisani har taraflama to‘liq 
ifodalashi lozim. Aks holda axborotni noto‘g‘ri tushunishga va natijada, xato qaror qabul 
qilishga olib keladi. Masalan, sinf rahbaringizning «Yakshanba kuni barchamiz teatrga boramiz, 
shuning uchun hamma teatr binosi oldida yig‘ilsin» degan axboroti to‘liq emas, chunki qaysi 

---

2m 0700-20 22.05.2022 y. Shukurov Shahzod Tirkashbekovich 
3 
teatr, qaysi yakshanba, 
soat nechadaligi noma’lum; 
Ishonchli
bo‘lishi. Aks holda undan foydalanish xato qaror qabul qilishga va noxush 
natijalarga olib keladi. Masalan, hazilkash sinfdoshingizning «Matematikadan bo‘ladigan 
nazorat ishi qoldirildi» degan axborotiga asosan nazorat ishiga tayyorlan maslik qanday natijaga 
olib kelishi mumkinligini tasavvur qilish qiyin emas. 
 
 
2. Axborot xavfsizligi
Axborotning muximlik darajasi qadim zamonlardan ma’lum. SHuning uchun xam 
qadimda axborotni himoyalash uchun turli xil usullar qo’llanilgan. Ulardan biri – sirli yozuvdir. 
Undagi xabarni xabar yuborilgan manzil egasidan boshqa shaxs o’qiy olmagan. Asrlar 
davomida bu san’at – sirli yozuv jamiyatning yuqori tabaqalari, davlatning elchixona 
rezidentsiyalari va razvedka missiyalaridan tashqariga chiqmagan. Faqat bir necha o’n yil oldin 
hamma narsa tubdan o’zgardi, ya’ni axborot o’z qiymatiga ega bo’ldi va keng tarqaladigan 
mahsulotga aylandi. Uni endilikda ishlab chiqaradilar, saqlaydilar, uzatishadi, sotadilar va sotib 
oladilar. Bulardan tashqari uni o’g’irlaydilar, buzib talqin etadilar va soxtalashtiradilar. 
SHunday qilib, axborotni himoyalash zaruriyati tug’iladi. Axborotni qayta ishlash sanoatining 
paydo bo’lishi axborotni himoyalash sanoatining paydo bo’lishiga olib keladi.