1. Aramonifikatsiya jarayoni va mochevinaning parchalanishi Nitrifikatsiya va denitrifikatsiya jarayonlari

Tabiatda azotning aylanishi
Reja:


1. Aramonifikatsiya jarayoni va mochevinaning parchalanishi
2.Nitrifikatsiya va denitrifikatsiya jarayonlari
3.Bakterial o'g'itlar

Aramonifikatsiya jarayoni va mochevinaning parchalanishi
Yer yuzidagi barcha tirik organizmlar qachonlardir o'lik mate-riyadan hosil bo'lgan, shu bilan birga o'lik materiyadan keskin farq qiladi, lekin u bilan doim munosabatda bo'ladi. Ya'ni jonsiz va jonli tabiatdagi o'zgarishlar doimiy va uziuksizdir, moddalar bir holatdan ikkinchi holatga o'tib turadi, organik moddalar hosil bo'ladi, ular yana parchalanib turadi. Bu moddalarning kichik biologik aylanish doirasidir. Bu doirada tirik moddani tashkil etgan kimyoviy elementlardan C, N, S, P ning tabiatda aylanishi muhim ahamiyatga ega, chunki bu elementlar oqsil tarkibiga kiradi.
O'simliklar atmosferadagi erkin azotni va organik moddalar tarkibidagi azotni o'zlashtira olmaydi. Ular faqat mineral holdagi azotU birikmalar: ammoniyli va azotU tuzlardan foydalanadilar, xolos. Agar podzol tuproqlar haydalma qatlamining 1 gektarida 6000 kg azot bo'lsa, shundan o'simliklar o'zlashtira oladigani 1% ni tashkil etadi. Lekin bu azot ekinlardan hatto bir marta yaxshi hosil olish uchun ham yetmaydi.
Demak, Yer yuzida hayot davom etishi uchun o'simliklar va hayvonlar tomonidan hosil bo'lgan organik moddalar doim par­chalanib turishi kerak. Organik moddalarning parchalanishida mikroorganizmlaming roli nihoyatda katta. Ular hayot jarayoni natijasida organik moddalarni parchalaydi va C0₂, H₂0, NH₃, HN0₃, S, P va boshqa anorganik moddalar hosil qiladi, bu mod­dalar yana aylanish doirasiga o'tadi. Tabiatda moddalarning doimiy va uzluksiz aylanib turishini V.L.Omelyanskiy ta'kidlab o'tgan. Tabiatda azot zaxirasi juda ko'p, havo tarkibida 4/5 qismni azot tashkil etadi. 1 ga yer ustidagi havoda 80000 t azot bo'ladi. Yer yuzida yashab turgan organizmlardagi azotning miqdori 20-25 milliard tonnani tashkil etadi.
Podzol tuproqlar haydalma qatlamining 1 gektarida 6 t, qora tupraqlarda 18 t azot bo'ladi. Mikroorganizmlaming ayrimlari organik moddalarni parchalab, mineral moddalar hosil qiladi. Bu mineral moddalarni o'simliklar o'zlashtiradi, ikkinchi tomondan azotfiksatorlar havodagi azotni o'zlashtirib, undan organik modda­lar sintezlaydi. Shunday qilib, azot tabiatda aylanib yuradi. Azot­ning tabiatda aylanishida: ammonifikatsiya, nitrifikatsiya, denitri-fikatsiya va azotofikatsiya jarayonlari boradi.