1. Analizatorlarning umumiy tuzilishi va ahamiyati. Analizatorlarning turlari

parta qirrasi orasida 10 sm. ga yaqin masofa bo‘lsin.
Yurganda boshni tik tutib, o‘rtaclia qadam tashlash, lapanglab, bir qo’ni 
chontakka solib, qiyshayib yoki uyalib, engashib yurmaslik, mehnat darsida gavda 
holatini, mehnat turini tez-tez o‘zgartirib turishl kerak. Bolalar va o'smirlarda 
ko‘pincha tovuq ko‘krak, etikdo‘z ko'kragi, skoliozning turli shakllari, yassi 
oyoqlik, muskullarni yetarli rivojlajimasligi, bo‘g‘imlarning kasallanishi kabi 
nuqsonlar tufayli qadqomat buziladi. Bola yoki o'smirni oyoq kiyimining tor yoki 
keng bo‘lishi ham qad-qomatning buzilishi sabab bo‘lishi mumkin.
Bolaning tunda uxlashiga ham e’tibor qaratish lozim. Bola gadasini to‘g‘rilab 
tekis joyda, biroz qattiq o‘rin ko‘rpada uxlashi kerak. Ba’zi bolalar gujanak bo‘lib 
uxlaydilar. Bunday holat ham qad-qomatga ta’sir qiladi bolalar va o‘smirlar qad-
qomatni to‘g‘ri shakllanishiga yordam beradigan jismoniy mashqlar bilan 
shug‘ullanishga yoshlikdan o‘rgatish lozim. Masalan: gimnastika, suvda suzish, 
valeybol, turnirda tortilish va boshqalar.
Qad-qomatning buzilishidan faqat odamning ko‘rinishi o‘zgarmasdan, balki 
u ichki organlar (o‘pka, yurak, jigar, buyrak, oshqozon va ichak kabilarning) 
rivojlanishi va funksiyasiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bunday odamlar jismoniy 

---

mehnat qilganida, jismoniy tarbiya va sport bilan shug'ullanganida nafasi qisadi, 
yurak urishi tezlashadi, tez charchaydi.
Qad-qomatning shakllanishi 18 yoshgacha davom etadi. Shuning uchun shu 
yoshgacha o'smirlar yuqorida ko‘rsatilganlarga amal qilsalar ularning qad-qomatlari 
to‘g‘ri va chiroyli bo‘hb shakllanadi.
Bolani 
qad-qomati 
to‘g‘ri shakllanishini ota-onalar, o'qituvchilar, 
tarbiyachilar tizimli ravishda kuzatib borishlari, turli chora-tadbirlarni amalga 
oshirishlari lozim.