1-Amaliy mashg'ulot. Samotometrik ko'rsatkichlarni aniqlash

1-Amaliy mashg'ulot. Samotometrik ko'rsatkichlarni aniqlash

Somatometrikko’rsatkichlarinianiqlash

Ishdan maqsad: talabalarda o‘quvchilarning jismoniy rivojlanishini gigienik baholash ko‘nikmasini hosil qilish.

Quyidagi topshiriqlarni bajaring:

1. O‘quvchilarning jismoniy rivojlanishini gigienik baholashning qanday usullari bor?

2. 1-rasmda berilgan odamning umurtqa pog‘onasini qismlarga ajratib yozing.

3. Odam skeleti suyaklarini nomlarini aytib bering. (2-rasm).

4. Qad-qomatning shakllarini aniqlang va nomini yozing. (3-rasm).

5. Qo‘llanma bilan tanishib,antropometrik o‘lchovlarni bajaring va yozing.

6. Tajriba natijalaridan foydalanib, gurux uchun o‘rtacha ko‘rsatkichni aniq-

lang va o‘z ko‘rsatkichingiz bilan solishtiring.

7. Uyga vazifa: Orqa miya reflekslari.



1-rasm 2-rasm

Talaba va o‘quvchilarning o‘sishi va rivojlanishi hamma vaqt mos kelavermaydi. O‘sish va rivojlanish to‘lqinsimon boradi. Maktab o‘quvchisi, kollej, litsey talabalarining normal o‘sishi va rivojlanishi haqida ko‘pgina son va sifat ko‘rsatkichlarni aniqlab so‘ng aniq xulosaga kelish mumkin.

Jismoniy rivojlanish deganda organizmning morfologik va funksional xususiyatlari tushuniladi. Jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari orasida antropometrik ko‘rsatkichlar (somatometrik, somatoskopik va fiziometrik) asosiy o‘rinni egallaydi. Somatometrik o‘lchamlarga bo‘yning balandligi, ko‘krak qafasi aylanasi, bosh aylanasi, vazn o‘lchovlari kiradi. Somotoskopiya (tashqi kuzatish). Bunday tekshiruvda tashqi qoplam, yog‘ qatlami, mushaklar, skelet, oyoqlar shakli va tananing boshqa qismlari asosiy ko‘rsatkichlar hisoblanadi

Bo‘yning o‘lchami (sm). Bo‘yning balandligi, rostomer-bo‘y o‘lchash asbobi yordamida o‘chanadi. Tekshiriluvchi orqasi bilan rostomerga turadi. Bunda tekshiriluvchining kuraklari, dumbasi va tavoni rostomerga tegib turishi kerak. Tik turganda bo‘y rostomer shkalasining chap qismidan aniqlanadi.

1. O‘tirgan holda o‘lchanganda tekshiriluvchining kuraklari va dumbasi rostomerga tegib turishi kerak. O‘tirgan holda odamning bo‘yi rostomerning o‘ng tomonidan o‘lchanadi.

2. Ko‘krak qafasi aylanasi. Ko‘krak qafasining aylanasi uchta holatda-maksimal nafas olganda, nafas chiqarganda va pauzada o‘lchanadi. Bunda tekshiriluvchi qo‘llarini yonga ochib turadi. Erkaklarda ko‘krak aylanasi o‘lchanganda (sm) lenta kurakning pastki uchiga va ko‘krak bezini o‘rtasiga qo‘yiladi. Ayollarda ko‘krakning yuqori qismidan aylantirib o‘lchanadi.

3. Bosh aylanasi peshona usti bilan aylantirib o‘lchanadi.

4. Vazn tibbiyot tarozisida o‘lchanadi.

SOMATOSKOPIYA

1. Tashqi qoplam. Terining elastikligini bilish uchun bosh va ko‘rsatkich barmoqlar bilan teri yuqoriga tortib qo‘yib yuboriladi.

2. Muskullar. Muskullarni ushlab ko‘rib uni yaxshi rivojlangan yoki yaxshi rivojlanmaganini bilish mumkin.

3. Suyak skeleti. Suyaklarni ushlab ko‘rib yirik yoki nozik ekaligini bilish kerak.

4. Oyoqlar shakli. Oyoqlar shakli N, O va X shaklida bo‘ladi. Normal oyoqlarda son, boldirlar, tizzalar bir-biriga tegib turadi. O- shaklida tizza bilan oyoq panja bir-biriga to‘g‘ri kelmaydi. X- shaklida tizza ichkariga bukilgan bo‘ladi.

5. Ko‘krak qafasi shakli. Uch xil ko‘krak qafasi shakli farq qilinadi. 1-konik, 2-silindrik, 3-yassi.

Konussimon ko‘krak qafasi muskullari rivojlangan odamda bo‘ladi. YAssi ko‘krak qafasi muskullari yaxshi rivojlanmagan odamlarda kuzatiladi. Silindrik ko‘krak qafasi normal xisoblanadi.

6. Qaddi-qomat.Qaddi-qomat bosh, elka kamari, ko‘krak qafasining shakli, umurtqa pog‘onasi, qorin, tos kamari, muskul va nerv sistemasiga bog‘liq bo‘ladi.

Normal qaddi-qomatda bosh to‘g‘ri joylashadi, elka biroz orqada, umurtqa pog‘onasi normal egriliklarga ega, ko‘krak qafasi silindr yoki konus shaklida bo‘ladi.