1-amaliy mashg‘ulot. Mavzu: Modifikatsion kodlar va ular ustidan arifmetik amallar bajarish

1-AMALIY MASHG‘ULOT. Mavzu: Modifikatsion kodlar va ular ustidan arifmetik amallar bajarish

Darsning maqsadi: Modifikatsion kodlar xaqida malumot bering.
Qisqacha nazariy qism. Ular razryadlari setkani to‘ldirishni ko‘rsatishga o‘ng bo‘lib, sonlar . Modifikatsiyalashgan kod qo‘shilishida chiqadi. Bu kodlar oddiy mashina kodlaridan shunisi bilan farq qiladiki, belgini ko‘rinishiga ikkita razryad olib boriladi: musbat-ikkita nol, manfiy-ikkita bir ko‘rinishiga ega.
Ikkilik sanoq sistemasini to‘g‘ri, to‘ldirish va teskari modifikatsiyalashgan kod holatiga keltirish uchun yuqorida qayd qilingan qoidalar ishlatiladi.
Masalan: A₁=+0,1101101 va A₂=-0,1101101
А1м ты\ = 00,1101101; А1м тыл =00,1101101; А1м тес = 00,1101101;
Ам2 ты\ =11,1101101; Ам2 тыл =11,0010011; Ам2 тес = 11,0010010;
Sonlarni berilgan kodlarga aylantirish uchun EHMga son kiritilgandagidek operatsiyani bajarishda ham avtomatik ravishda amalga oshadi.
MODIFIKATSION KODLAR
Bit panjarsi to’lib ketganda, birlik belgi bitiga o’tkaziladi. Bu noto’g’ri natijaga olib keladi va arifmetik operatsiya natijasida hosil bo’lgan ijobiy raqam salbiy (chunki “1” belgisi bitida) va aksincha sifatida qabul qilinishi mumkin. MASALAN: X=0,1010110 Y=0,1101000 X+Y=1,0111110
Bu yerda X va Y musbat raqamlarning kodlari, lekin kompyuter ularni qo’shish natijasini manfiy raqamning kodi sifatida qabul qiladi (belgi bitida “1”). Bit panjarasining to’lib ketishini aniqlash uchun o’zgartirilgan kodlar kiritiladi. O’zgartirilgan teskari va o’zgartirilgan to’ldiruvchi kodlarda raqam belgisiga bitta emas, balki ikkita raqam beriladi: “00”- “+” belgisiga, “11”-”-” belgisiga mos keladi. Belgili raqamlarda olingan har qanday boshqa kombinatsiya (“01”yoki “10”) bit panjarasining to’lib ketishini ko’rsatadi. O’zgartirilgan kodlardagi raqamlarning qo’shilishi oddiy teskari va ikkita to’ldiruvchi kodlardagi qo’shishdan farq qilmaydi.
O’zgartirilgan teskari kod yordamida oldingi misolni ko’rib chiqaylik:
X=00,101011
Y=00,110100 X+Y=01,011111
Imzolangan raqamlardagi “01” kombinatsiyasi toshib ketish sodir bo’lganligini va natijaning noto’g’ri ekanligini anglatadi. Yana bir misol keltiraylik. Misol. Ikkita raqam berilgan: X=101001 va Y= -11010. ularni o’zgartirilgan qo’shimcha kodga qo’shing. 1) X va Y ni o’zgartirilgan qo’shimcha kodga aylantiramiz:

Doimiy kirish	O’zgartirilgan qo’shimcha kod
X= +101001 Y= -011010	X= 00,10100 Y= 11,10010

Keling qo’shimcha qilaylik: X=00,101001 Y= 11,100110 1) 00,001111 (X+Y)= 00,001111
To’lib ketish yo’q (imzolangan bitlarda“00”),shuning uchun natija to’g’ri
(X+Y)= 1111
Mashqlar:
Raqamni to’g’ridan to’g’ri, teskari va to’ldiruvchi kodlarda yozing:
a) 11010 c) -101001
b) -11101 d) -1001110
O’ZGARTIRILGAN TESKARI VA QO’SHIMCHA KODLAR
2) X va Y oldinga, orqaga va qo’shimcha kodlarga tarjima qiling. Ularni teskari va qo’shimcha kodlarga qo’shing. Natija to’g’ridan-to’g’ri kodga tarjima qilinadi. Natijani ikkilik arifmetika qoidalaridan foydalanib tekshiring.
a) X= -11010 Y=1001111
b) X= -11101 Y= -100110
c) X=1110100 Y= -101101
d) X= -10110 Y= -111011
e) X=1111011 Y= -1001010
f) X= -11011 Y= -10101
MAVZU YUZASIDAN MISOLLAR YECHISH
3) o’zgartirilgan teskari va o’zgartirilgan qo’shimcha sakkiz xonali kodlarga X va Y qo’shing. Agar toshib ketish belgisi paydo bo’lsa, kodlardagi raqamlar sonini oshiring va yig’indini takrorlang. Natija to’g’ridan-to’g’ri kodga tarjima qilinadi va ikkilik arifmetika qoidalaridan foydalangan holda tekshiriladi
a) X=10110 Y=110101
b) X=11110 Y= -111001
c) X= -11010 Y= -100111
d) X= -11001 Y= -100011
e) X= -10101 Y=111010
f) X= -1101 Y= -111011
Topshiriqlar:
Sonli axborot va ularning xususiyatlari Haqida ma’lumot bering.
Modifikatsiyalangan kodlar haqida ma’lumot bering.
Sonlar ustida quyidagi amallarni bajaring:
A) 1024(10)+26(10)=X(2)
B) 24711(10)=X(2)
SHtrix kodlar haqida ma’lumot bering.
Sonlarni kodlashni izohlang?