1-amaliy mashg‘ulot Mavzu: avtomobilga qo‘yiladigan talablar

1-amaliy mashg‘ulot
Mavzu:AVTOMOBILGA QO‘YILADIGAN TALABLAR
1.Ishdan maqsad:Avtomobilga qo‘yiladigan talablarni bilish va bu

talablarni amalga oshirishni o‘rganish.

2.Laboratoriya ishini bajarish tartibi:

-avtomobilga qo‘yiladigan talablarni konkret avtomobilda qondirilish usullarini jadvalga kiritish;

- avtomobilning ergonomik va xavfsizlik xususiyatlarini konkret avtomo-bilda shallantirish usullarini jadvalga kiritish;

-amaliy mashg‘ulot bo‘yicha xulosa qilish.

1-dars (I para)

№	Talablar	Talablarni _________________ avtomobilida qondirilishi
1	Ijtimoiy va xuquqiy talablar	konstruksiyaning xavfsizligi; yuqori konstruktiv va ekologik ko‘rsatkichlar, mamlakatimiz va xalqaro tashkilotlarning me’yoriy xujjatlariga mosligi kiradi.
2	Ishlab chiqarish talablari	materil, mexnat sarfining kamligi va avtomobil tan-narxining pastligi; agregat, uzel va detallar unifikasiya darajasining yuqoriligi; ishlab chiqarish ko‘lami va mablag‘ga avtomobil konstruksiyasining mosligi kiradi.
3	Ekspluatasiya talablari	avtomobilning yuk ko‘tarishidan to‘la foydalanish; yuqori o‘rtacha tezlik; yuqori yonilg‘i tejamkorligi; ishonchlilik; tashish vaqtida yuklarning saqlanishi; avtomobilning ob-xavo sharoitiga moslashganligi kiradi.
4	Raqobatbardoshlik talablari	zamonaviy talablarga javob beradigan yuqori sifat; patent tarafdan toza; xalqaro tan olish; eksport qilinishi mo‘ljallanayotgan davlatlarning maxsus talablarga javob berishi kiradi.

Izoh: Maxsus talablar taxlil qilinayotganda agregatlarning konstruksiya-

laridan, plakatlardan, chizmalardan,grafiklardan va x.z.foydalanish

tavsiya etiladi.

2-dars (Ipara)

№	Xususiyatlar	Xususiyatlarni _________________ avtomobilida qondirilishi
1	Avtomobilning ergonomik xususiyatlari	Gigiyenik ko‘rsatkichlar haydovchilar ish joyining sanitariya me’yorlariga javob berishini hisobga oladi. Ularga ichki shovqin darajasi, haydovchi ish joyining vibro yuklanishi va haydovchi ish joyidagi mikro iqlim (harorat, namlik, havoning kimyoviy tarkibi va b.) kiradi. Antropometrik ko‘rsatkichlar haydovchi ish joyining ishlashga qulayligini xarakter laydi. Ularga haydovchining o‘rindiqda joylashishi, boshqaruv organlarining boshqarishga qulayligi va haydovchi atrofidagi bo‘shliq kiradi. Fiziologik ko‘rsatkichlar avtomobilning boshqaruv organlariga sarflanadigan kuchning haydovchi organizmining jismoniy imkoniyatlariga muvofiq kelishini belgilaydi. Fiziologik ko‘rsatkichlarga avtomobilning boshqaruv organlariga qo‘yilgan kuch va boshqarishni avtomatlashtirish kiradi. Psixologik ko‘rsatkichlar haydovchiga ta’sir qilayotgan barcha axborotlarning uning psixofiziologik imkoniyatlariga mosligini belgilaydi. Ularga avtomobilning agregat va tizimlaridan kelayotgan axborot, haydovchi ish joyidan ko‘rinuvchanlik, tovush orqali uzatiladigan axborot kiradi.
2	Avtomobilning xavfsizlik xususiyatlari	Faol xavfsizlik deb avtomobilning yo‘l-transport hodisasiga uchrashi ehtimolini pasaytirishni ta’minlaydigan xususiyatga aytiladi. Faol xavfsizlik tormoz xususiyatiga, boshqariluvchanlikka, turg‘unlikka, buriluvchanlikka, ekologik xususiyatiga, chiroq va tovush qurilmalariga bog‘liq. Faol emas xafvsizlik deb yo‘l transport hodisa-sining oqibatlarini kamaytirishni ta’minlaydigan xususiyatga aytiladi. Faol emas xafvsizlik ichki va tashqi bo‘lishi mumkin. Avariyadan so‘ngi xavfsizlik deb YTX natijasida paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavf-li oqibatlarning oldini olish xususiyatiga aytiladi. Xavfli oqibatlarga yong‘in, avtomobil eshiklarining qulflanib qolishi, avtomobil ichiga suv kirishi (agar avtomobil cho‘kkan bo‘lsa) kiradi. Ekologik xavfsizlik deb avtomobil o‘z vazifasini bajarayotganda odamlarga, xayvonot dunesiga va atrof-muxitga zararli ta’sirini kamaytirish xususiyatiga aytiladi. Ularga ishlatilgan gazlarning tutuni va zaxari, shovqin va radio-to‘lqinlarni o‘zgartirishi kiradi.